Phó thủ tướng: "Tiền mang gửi tiết kiệm, dự án để trì trệ là rất vô lý"

Chiều 13/3, Phó thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà đã đi kiểm tra tiến độ thi công cao tốc Bến Lức - Long Thành. Tham gia đoàn công tác có Bộ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Văn Thắng và lãnh đạo các bộ ngành liên quan.

Vướng mắc lớn nhất vẫn là vốn

Cao tốc Bến Lức - Long Thành có tổng chiều dài 57,8km, qua các tỉnh Long An (2,7km), TP.HCM (26,4km) và Đồng Nai (28,7km). Tổng mức đầu tư của dự án là 31.320 tỷ đồng, sử dụng 3 nguồn vốn: vay ADB (13.654 tỷ đồng), vay JICA (11.975 tỷ đồng) và vốn đối ứng (5.689 tỷ đồng).

Tin liên quan

Nguy cơ lỡ tiến độ cao tốc Bến Lức - Long Thành

Dự án được khởi công từ tháng 7/2014, dự kiến hoàn thành năm 2018, hiện toàn bộ 11 gói thầu đã hoàn thành trên 81% khối lượng. Tuy vậy đến nay dự án gặp nhiều khó khăn, nhất là nguồn vốn, công trình đã tạm ngưng thi công hơn 3 năm qua.

Báo cáo với Phó thủ tướng, ông Phạm Hồng Quang, Tổng giám đốc Tổng công ty Đầu tư và phát triển cao tốc Việt Nam (VEC) cho biết, từ đầu năm 2019, dự án đang trong quá trình thực hiện thì gặp nhiều vướng mắc về thể chế, cơ chế, chính sách pháp luật, dẫn đến không được bố trí vốn để tiếp tục thực hiện.

Hệ quả là dự án bị dừng, giãn tiến độ, các nhà thầu dừng thi công từ giữa năm 2019, một số nhà thầu đã chấm dứt hợp đồng và khởi kiện VEC ra Trung tâm Trọng tài quốc tế để yêu cầu đền bù chi phí phát sinh.

Hiện VEC đang nỗ lực xử lý hợp đồng với các nhà thầu, lựa chọn nhà thầu mới để triển khai thi công, điều chỉnh thời gian hoàn thành từ cuối năm 2023 sang tháng 9/2025.

Video: Phó thủ tướng Trần Hồng Hà kiểm tra tiến độ cao tốc Bến Lức - Long Thành

Để tháo gỡ vướng mắc cho dự án, Bộ GTVT đã có Tờ trình gửi Thủ tướng Chính phủ phê duyệt điều chỉnh chủ trương đầu tư. Trong đó điều chỉnh thời gian thực hiện đến tháng 9/2025, gia hạn Hiệp định vay JICA lần 2 đến ngày 31/12/2025; Điều chỉnh tổng mức đầu tư dự án còn 30.073 tỷ đồng, giảm 1.247 tỷ đồng so với tổng mức đầu tư được phê duyệt (31.320 tỷ đồng).

Đồng thời, điều chỉnh cơ cấu vốn đầu tư, cơ chế tài chính đối với từng nguồn vốn trong dự án. Trong đó, cho phép VEC sử dụng số vốn khoảng 5.116 tỷ đồng từ nguồn thu phí nhàn rỗi chưa đến kỳ trả nợ các khoản vay, vốn hợp pháp của VEC để hoàn thành dự án.

Đến ngày 30/1, Bộ KH&ĐT đã nhận đủ ý kiến các Bộ, cơ quan liên quan, về cơ bản ủng hộ sự cần thiết phải điều chỉnh dự án tại thời điểm hiện nay.

Theo VEC, vướng mắc lớn nhất hiện nay là quan điểm từ phía Bộ Tài chính, khi cơ quan này cho rằng nguồn thu phí do VEC quản lý (là dòng tiền tạm thời nhàn rỗi khi VEC chưa trả nợ vay cho Nhà nước) thuộc sở hữu của Nhà nước, không phải là nguồn vốn chủ sở hữu của VEC. Do đó, việc VEC tự bố trí từ nguồn vốn thu phí nhàn rỗi chưa đến kỳ trả nợ để bố trí vốn đối ứng cho dự án là không phù hợp.

"Tiền nào chẳng là tiền Nhà nước"

Tại buổi kiểm tra thực địa dự án, Phó thủ tướng Trần Hồng Hà bày tỏ rất không hài lòng khi dự án phải dừng thi công 3 năm 9 tháng.

"Những vướng mắc về cơ chế phải cần giải quyết sớm. Đặc biệt trong khi VEC đang có nguồn thu từ các trạm thu phí trên các tuyến cao tốc để gửi ngân hàng thì dự án không có tiền để thi công", ông nhắc nhở.

Khi nghe báo cáo vướng mắc hiện nay liên quan đến thủ tục, Phó thủ tướng yêu cầu đại diện Bộ Tài chính trả lời.

Tuy vậy, đại diện Bộ Tài chính cũng trả lời chung chung chứ không thật sự cụ thể.

Lãnh đạo VEC cho biết, nguồn tiền từ thu phí của 5 dự án cao tốc trên cả nước mà VEC đang quản lý khoảng hơn 5.116 tỷ đồng, đang gửi ngân hàng để lấy lãi, trong khi dự án lại thiếu kinh phí để triển khai.

"VEC đã cân đối nguồn vốn này hoàn toàn đủ để có thể khởi động lại cao tốc Bến Lức - Long Thành và cam kết trả nợ đúng với các hợp đồng đã vay", ông Quang nói.

Phó thủ tướng cho rằng đây là điều bất hợp lý: "Tiền nào chẳng là tiền Nhà nước, cần khơi thông thủ tục để dự án sớm triển khai lại. Những vướng mắc về cơ chế trước đây giờ phải giải quyết”.

Khi nghe lãnh đạo VEC báo cáo tiến độ hoàn thành vào tháng 9/2025, Phó thủ tướng tỏ ra không hài lòng và cho rằng thời hạn này là quá lâu. Ông yêu cầu tư vấn trưởng của dự án rà soát lại từng hạng mục, phần nào có thể triển khai được thì phải triển khai gấp.

Theo báo cáo của VEC, Dự án cao tốc Bến Lức - Long Thành có toàn bộ 11 gói thầu xây lắp, đến nay tiến độ tổng thể chung đạt 81%, tương đương sản lượng đạt 11.065 tỷ đồng/13.741 tỷ đồng.

Khởi động lại dự án cao tốc Bến Lức - Long Thành vào quý III/2022