Quản chặt để hút thêm vốn ODA cho hạ tầng giao thông

Ông Nguyễn Đức Hải, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách của Quốc hội phát biểu tại hội thảo - Ảnh: Vĩnh Nhân

Nhiều vấn đề xung quanh việc quản lý và hút vốn ODA cho hạ tầng giao thông được mổ xẻ tại hội thảo “Thực trạng quản lý và sử dụng nguồn vốn vay nước ngoài tại Việt Nam giai đoạn 2011-2016” do đoàn giám sát của Ủy ban Thường vụ Quốc hội chủ trì, tổ chức tại Đà Nẵng hôm qua (5/3).

Kích cầu phát triển giao thông

Theo ông Nguyễn Văn Hiếu, Thứ trưởng Bộ KH&ĐT, tổng vốn ODA và vốn vay ưu đãi ký kết theo các điều ước quốc tế thời kỳ 2011-2016 của Việt Nam là 33,857 tỷ USD, cao hơn 57% so với thời kỳ 2006-2010. Giai đoạn này giải ngân của các nhà tài trợ lớn như WB, Nhật Bản đã có những tiến bộ vượt bậc, đạt hơn 26,9 tỷ USD. “Riêng lĩnh vực giao thông, tổng vốn ODA và vốn vay ưu đãi ký kết trong giai đoạn 2011-2016 chiếm tỷ trọng cao nhất (34,63%) trong cơ cấu nguồn vốn ODA và vốn vay ưu đãi thời kỳ này”, ông Hiếu nói.

Cũng theo ông Hiếu, nhiều công trình, dự án trọng điểm quốc gia sử dụng nguồn vốn ODA và vốn vay ưu đãi như cao tốc Nội Bài - Lào Cai, cao tốc TP.HCM-Long Thành - Dầu Giây, cầu Vĩnh Thịnh, cầu Nhật Tân, đường nối Nhật Tân - Nội Bài, nhà ga hành khách quốc tế T2 sân bay Nội Bài... góp phần hoàn chỉnh, hiện đại hóa hệ thống cơ sở hạ tầng, KT-XH, nâng cao sức cạnh tranh của nền kinh tế trong bối cảnh hội nhập sâu rộng.

Ông Trần Vĩnh Tuyến, Phó chủ tịch UBND TP.HCM chia sẻ, từ năm 2011 đến nay, TP.HCM đã vận động được 13 dự án mới và bổ sung từ vốn vay ODA cho 3 dự án đang triển khai với tổng vốn gần 50 nghìn tỷ. “Nhiều dự án từ vốn ODA đã hoàn thành góp phần phát triển KT - XH, giao thông của thành phố như: Đại lộ Đông- Tây, dự án đầu tư nạo vét luồng Soài Rạp”, ông Tuyến nói.

Ông Lê Quang Thuận, Trưởng Ban Tài chính quốc tế, Viện Chiến lược và Chính sách tài chính (Bộ Tài chính) cho rằng, nguồn vốn ODA được đầu tư chủ yếu vào lĩnh vực hạ tầng giao thông, phát triển nông nghiệp, nông thôn. Nhờ có các chương trình, dự án ODA mà nhiều công trình giao thông mới được xây dựng, nâng cấp, đáp ứng nhu cầu đi lại, vận tải hàng hóa, dịch vụ.

“Đây là khoản đầu tư có tính lan tỏa cao, kết nối các vùng miền và các quốc gia láng giềng, tạo đà tăng trưởng kinh tế. Điều này dễ nhận biết bởi các địa phương có hệ thống giao thông huyết mạch được đầu tư bằng vốn ODA kết nối với các trung tâm như Hà Nội, TP.HCM đều đạt tốc độ tăng trưởng kinh tế cao”, ông Thuận đánh giá.

Cao tốc Nội Bài - Lào Cai sử dụng nguồn vốn ODA đang góp phần thúc đẩy phát triển KT-XH, đảm bảo ATGT - Ảnh: Tạ Tôn

Cần quản lý hiệu quả

Theo nhiều chuyên gia, điểm đáng lo ngại nhất là tình hình ký kết vốn ODA có chiều hướng giảm dần trong thời kỳ 2011-2016. Nguyên nhân được chỉ rõ do một số nhà tài trợ giảm dần hoặc có kế hoạch chấm dứt chương trình viện trợ chính thức dành cho Việt Nam. Một số nhà tài trợ khác chuyển từ ODA vốn vay ưu đãi sang vay với điều kiện kém ưu đãi hơn. Bên cạnh đó, thể chế quản lý, sử dụng ODA và vốn vay ưu đãi chưa theo kịp và đồng bộ với những thay đổi về luật pháp trong nước về đầu tư công và sự thay đổi các chính sách của nhà tài trợ khi Việt Nam trở thành nước thu nhập trung bình; việc lập kế hoạch giải ngân không phù hợp với tiến độ thực hiện.

Theo ông Tuyến, để sử dụng vốn ODA hiệu quả cần xây dựng những cơ chế quản lý phù hợp. “Chúng tôi thành lập tổ công tác và đang xây dựng quy chế quản lý nợ chính quyền của TP.HCM. Đồng thời phối hợp chặt chẽ với Ngân hàng Thế giới đánh giá hiệu quả quản lý nợ địa phương nhằm nâng cao hơn nữa công tác quản lý và sử dụng nợ chính quyền địa phương”, ông Tuyến chia sẻ.

Ông Nguyễn Văn Hào, Phó cục trưởng Cục Kế toán Nhà nước - Kho bạc Nhà nước Trung ương cho rằng, để quản lý vốn vay ODA hiệu quả cần bố trí dự toán hàng năm gắn với hiệp định đã ký kết vay vốn ODA và lộ trình giải ngân cam kết với nhà tài trợ để đưa vào dự toán ngân sách trình cấp có thẩm quyền quyết định. “Vay vốn ODA chỉ nên đầu tư dự án trọng điểm quốc gia và khu vực về giao thông và thủy lợi, như vậy chỉ chi ở ngân sách Trung ương. Địa phương muốn sử dụng vốn ODA cần phải áp dụng theo cơ chế vay lại. Khi đó, việc sử dụng vốn ODA sẽ tiết kiệm, hiệu quả. Cơ quan, tổ chức nào vi phạm quy định về quản lý vốn vay ODA thì phải xử lý theo quy định của điều 18 Luật Ngân sách Nhà nước”, ông Hào đề xuất.

Đề xuất xây dựng cầu Rạch Miễu 2 bằng vốn ODA Hàn Quốc