Tăng giá điện: Cần minh bạch chi phí đầu vào - đầu ra

Dự báo giá điện tăng 5-7%: Lạm phát chấp nhận được?

TS Cấn Văn Lực, thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách tài chính - tiền tệ Quốc gia, dự báo giá bán lẻ điện năm nay sẽ tăng khoảng 5-7%.

Cơ sở của dự báo này, ông Lực giải thích là theo quy luật “nhập khẩu lạm phát” của Việt Nam.

Theo ông Lực, năm ngoái lạm phát thế giới đạt đỉnh nhiều năm, nhưng Việt Nam vẫn giữ mức tăng chỉ số giá tiêu dùng chỉ 3,15%.

Năm nay, giá thế giới đang có xu hướng giảm, song Việt Nam sẽ tăng, chậm nhất là hết quý 1 năm nay, do nền kinh tế trong nước có độ trễ so với thế giới.

“Doanh nghiệp nhập các nguyên liệu về, sau đó sản xuất hàng hóa, rồi bán hàng, người tiêu dùng sẽ phải trả giá cuối cùng cho sản phẩm đó (nhập khẩu lạm phát), độ trễ mất khoảng 6 tháng", ông Lực diễn giải.

Trong bối cảnh đó, với nhiều chi phí đầu vào sản xuất tăng, bắt buộc Nhà nước trong thời gian tới phải điều chỉnh tăng giá một số mặt hàng nhất định. Chẳng hạn, tăng giá điện, dịch vụ y tế, giáo dục…

Thực tế, Việt Nam đặt ra mục tiêu kiểm soát lạm phát năm 2023 là dưới 4,5%. Ông Lực cho rằng, đây là con số chấp nhận được, không cần thiết phải kiềm chế ở mức thấp như năm 2022.

“Do đó, người dân cần chấp nhận giá điện tăng năm 2023, dự báo 5-7%”, ông Lực nhấn mạnh.

Với mức tăng trên, chuyên gia chính sách công Nguyễn Minh Đức đánh giá, việc tăng giá điện chắc chắn ảnh hưởng đến lạm phát, nhưng so với tác động của các chính sách tài khoá, tiền tệ thì tác động này không lớn bằng.

"Nói chung, lạm phát cả thế giới đều tăng, Việt Nam cố gắng nằm ngoài xu hướng đó thì cũng có cái được và cái mất. Nhưng nếu cứ xa rời xu hướng thế giới lâu quá, nhiều quá, thì cái mất nhiều hơn cái được", chuyên gia này nhận định.

Bộ trưởng Bộ Công thương Nguyễn Hồng Diên cũng chỉ đạo: "Việc điều chỉnh giá điện cần được tính toán, đánh giá, cân nhắc đầy đủ tác động đến lạm phát, đời sống người dân và điều hành kinh tế vĩ mô của Chính phủ và đúng quy định".

“Cần làm rõ chi phí đầu vào - ra”

Đồng ý tăng giá điện là cực chẳng đã, song TS Võ Nhật Vinh - chuyên viên Nghiên cứu và Phát triển tại khu công nghệ Sophia Antipolis (Pháp) cho rằng, để có sự đồng thuận của người dân thì cần minh bạch số liệu. Tức là cần làm rõ chi phí đầu vào và đầu ra tương ứng.

Ngoài ra, chi phí sản xuất điện phụ thuộc vào cấu trúc của ngành điện, cấu trúc sản phẩm mà ngành điện cung cấp như thuỷ điện, điện khí, điện than, điện tái tạo (gió, mặt trời). Cho nên, cần phải làm rõ những chi phí đầu tư cơ bản, chi phí cố định, chi phí phụ thuộc theo sản lượng, chi phí nhập khẩu.

"Ví dụ với 1 kWh điện, EVN phải đầu tư để sản xuất như thế nào và chi phí trên mỗi tấn than, mỗi m3 khí nhập vào ra sao. Nếu số liệu rõ ràng, tôi tin rằng, người dân cũng tin tưởng vào những biến động về giá và có thể chấp nhận việc tăng giá điện", ông Vinh nói.

EVN dự báo số lỗ trong 2 năm 2022 và 2023 dự kiến lên đến hơn 93 nghìn tỷ đồng. Chuyên gia Nguyễn Tiến Thoả, Chủ tịch Hội thẩm định giá cho rằng: "Con số lỗ lên đến mấy chục nghìn tỷ đó có đúng hay không cần phải được các cơ quan có thẩm quyền xác minh, kiểm tra, xác định một cách khách quan, công bố công khai, minh bạch để tạo sự đồng thuận của người tiêu dùng trong xã hội”.

Để thu hút vốn đầu tư ngành điện, phải có cơ chế điều chỉnh giá