Tăng phạt tiền, giảm phạt tù có khả thi?

Nhiều ý kiến đề xuất, nên phạt tiền thật nặng thay vì phạt tù đối với trường hợpgây TNGT chết người nhưng không cố ý

Bà Lê Thị Thu Ba, Phó Chánh Văn phòng T.Ư Đảng, Phó trưởng ban Thường trực Ban chỉ đạo cải cách tư pháp T.Ư đặt vấn đề như trên khi trao đổi với Báo Giao thông về đề xuất tăng phạt tiền, giảm phạt tù khi sửa đổi Bộ luật hình sự (BLHS).

Hạn chế hình phạt tù

Trước đó, trao đổi với PV Báo Giao thông, ông Phạm Quý Tỵ, nguyên Thứ trưởng Bộ Tư pháp, thành viên tổ biên tập Dự thảo BLHS sửa đổi cho biết, trong lần sửa đổi này sẽ tập trung xem xét sửa đổi các điều luật về phạt cảnh cáo, phạt tiền và cải tạo không giam giữ. Quan điểm của dự thảo hướng tới là hạn chế hình phạt tù, tăng hình phạt tiền và cải tạo không giam giữ.

Riêng đối với hình phạt tiền, ông Tỵ cho rằng đây là hình phạt được quan tâm nhiều nhất trong lần sửa đổi này. “Về đề xuất tăng hình phạt tiền, lần này có một vài quy định mới so với luật hiện hành. Cụ thể, hình phạt này sẽ được mở rộng với loại tội phạm “nghiêm trọng” (cao nhất 7 năm tù) thay vì chỉ áp dụng với loại tội phạm “ít nghiêm trọng” (cao nhất 3 năm tù) như luật hiện hành. Bên cạnh đó, nhằm khắc phục tình trạng tòa án tuyên phạt hình phạt tiền nhưng các bị cáo chây ỳ không nộp phạt, dự thảo lần này sẽ đưa ra quy định trong một thời gian nhất định nào đó mà bị cáo không nộp tiền thì sẽ chuyển hình phạt tiền thành hình phạt tù.

Theo ông Tỵ, một số nước trên thế giới quy định: Nếu chuyển từ phạt tiền sang phạt tù thì họ sẽ tính trên ngày công lao động, ngày thu nhập lao động, nhưng ở Việt Nam thì việc tính ngày công lao động hay tính theo lương tối thiểu cũng đều rất khó khăn.

Không đủ tiền đóng phạt: bắt lao động công ích

Theo bà Lê Thị Thu Ba, theo tinh thần của Nghị quyết 49 của Bộ Chính trị thì đây là chính sách nhân đạo của Đảng và Nhà nước. Nghị quyết 49 cũng nêu rõ, phải đề cao việc phòng ngừa và xử lý người phạm tội theo tính hướng thiện, những tội cần thiết mới đưa vào tù, cách ly khỏi xã hội; Còn những tội ít nghiêm trọng hay tội do vô ý thì không cần thiết.

Bà Lê Thị Thu Ba cho rằng, với một tội như vô ý gây TNGT làm chết người thì điều quan trọng là làm sao khắc phục được hậu quả, giúp đỡ gia đình nạn nhân, chứ không nhất thiết phải áp dụng hình phạt tù. Nhưng riêng với những trường hợp cố tình vi phạm Luật Giao thông, đâm vào người khác rồi còn cố tình lùi xe để làm nạn nhân chết hẳn thì chắc chắn phải xử tù.

“Nếu tăng phạt tiền mà chúng ta lo sợ tính răn đe không cao thì nên phạt tiền thật nặng. Không có đủ điều kiện đóng phạt thì bắt họ lao động theo cách nào đó. Tuy nhiên, những điều này cần phải nghiên cứu kỹ, vì đây mới chỉ là xây dựng chính sách, cụ thể như thế nào phải xem xét tổng thể. Nhiều trường hợp sẽ không đủ khả năng đóng tiền phạt, khi ấy sẽ lại phải nghiên cứu phương thức để chuyển đổi hình phạt cho phù hợp”, bà Ba nói.

Trong khi đó, ông Đỗ Văn Đương, Thường trực Ủy ban Tư pháp của Quốc hội cho rằng, vấn đề không phải tiền hay tù, mà nếu nói áp dụng việc tăng phạt tiền, giảm phạt tù sẽ khiến nguy cơ tội phạm có khả năng gia tăng vì người ta nghĩ chỉ cần có tiền là chạy được tội thì cũng chưa hoàn toàn đúng. Bởi cũng có không ít người nghĩ rằng, mình phạm tội rồi, chỉ cần “đi tù là xong”.

“Nói như vậy để thấy rằng, chúng ta cần phải có sự cân nhắc đối với việc áp dụng đề xuất này vào từng loại tội danh và mức độ phạm tội. Đối với các tội như tội phạm về kinh tế, tham nhũng, chức vụ… thì điều quan trọng nhất là phải thu hồi được tiền họ đã chiếm đoạt. Tỷ lệ thu hồi được hiện vẫn rất thấp, chỉ khoảng 10%. Hay như tội vô ý gây tai nạn chết người, đối với nạn nhân, điều quan trọng là phải có tiền cấp dưỡng cho những người còn sống trong trường hợp họ còn con thơ, vợ dại, nên trường hợp này thích hợp để áp dụng hình phạt tiền. Đưa vào tù trong những trường hợp này chỉ khiến họ mất tự do, còn hậu quả họ gây ra lại không được khắc phục”, ông Đương phân tích.

Tuy nhiên, ông Đương cũng cho rằng, có những loại tội phạm không bao giờ có thể áp dụng hình phạt tiền, ví dụ như dùng vũ lực chiếm đoạt tài sản, giết người, hiếp dâm, làm ảnh hướng tới tính mạng và sức khỏe người khác… 

"Nên bổ sung tội danh tra tấn vào Bộ luật Hình sự"