Tăng tốc giải phóng mặt bằng cao tốc Bắc - Nam cách nào?

Gấp rút chuẩn bị sớm mặt bằng

Những ngày đầu năm 2022, trong lúc nhiều dự án thành phần thuộc tuyến đường bộ cao tốc Bắc - Nam giai đoạn 1 đã cơ bản được giao mặt bằng sạch để bứt tốc về đích, Bộ GTVT lại rốt ráo chỉ đạo các ban QLDA bước ngay vào khảo sát, chuẩn bị mặt bằng cho dự án cao tốc Bắc - Nam giai đoạn 2021-2025.

Để đáp ứng tiến độ nêu tại Nghị quyết số 18 của Chính phủ ban hành ngày 11/2/2022, ba mốc thời gian bàn giao hồ sơ cắm cọc GPMB được Bộ GTVT ấn định gồm: Đợt 1 trước ngày 15/3/2022; đợt 2 trước ngày 30/4/2022 và đợt ba hoàn thành các đoạn còn lại trước ngày 30/6/2022.

Phụ trách hai dự án thành phần trên tuyến cao tốc Bắc - Nam giai đoạn 2, ông Phạm Thanh Bình, Phó giám đốc Ban QLDA Thăng Long cho biết, tại đoạn Bãi Vọt - Hàm Nghi, công tác khảo sát địa hình chi tiết được triển khai với 2 mũi, tiến độ 2,5km/ngày.

Công tác bàn giao hồ sơ cắm cọc GPMB đợt 1 dự kiến bàn giao 7,8km, đợt 2 phấn đấu hoàn thành hơn 27km còn lại.

Đối với dự án Hàm Nghi - Vũng Áng, dự kiến trước ngày 15/3, Ban sẽ bàn giao hồ sơ cắm cọc GPMB khoảng 9,8km; Đợt 2 phấn đấu hoàn thành 44km các đoạn còn lại.

Một vài đoạn cần phải nghiên cứu, so sánh các giải pháp, sẽ hoàn thành trước ngày 30/6/2022.

Với hai dự án Vũng Áng - Bùng; Bùng - Vạn Ninh, theo lãnh đạo Ban QLDA 6, công tác khảo sát địa hình sẽ hoàn thành trong tháng 2. Mục tiêu đến ngày 15/3 sẽ bàn giao được khoảng 12km/dự án.

Đảm nhận 88km dự án thành phần Quảng Ngãi - Hoài Nhơn, ông Lê Thắng, Giám đốc Ban QLDA 2 cho biết, công tác khảo sát địa hình chi tiết hiện đạt hơn 70%.

Theo kế hoạch, đợt bàn giao cọc GPMB đầu tiên, Ban sẽ bàn giao 20km đầu và cuối tuyến; Đợt 2 bàn giao cọc 68km; Đợt 3 công tác cắm mốc GPMB cho các đường ngang, nút giao và các đoạn điều chỉnh sẽ được thực hiện.

Ban QLDA 7 cũng lên kế hoạch bàn giao hồ sơ cắm cọc GPMB cho 2 dự án thành phần được giao nhiệm vụ.

Theo đó, dự án Vân Phong - Nha Trang có chiều dài 84km đã triển khai công tác khảo sát tuyến đạt 70/84km (83%) gồm 7 mũi khảo sát, tiến độ 7km/ngày.

Dự kiến, trong đợt 1 Ban sẽ bàn giao hồ sơ cọc GPMB 8km; Đợt 2 khoảng 58,5km trên 9 đoạn tuyến và đợt cuối là 16,5km trên 3 đoạn tuyến.

Với dự án Chí Thạnh - Vân Phong có tổng chiều dài khoảng 49,52km, giai đoạn 1 sẽ bàn giao hồ sơ cọc GPMB cho địa phương từ Km18 - Km28 và từ Km38 - Km42; Giai đoạn 2 từ Km28 - Km33, Km33 - Km38; Km0 - Km6 và Km11-Km12; Giai đoạn 30/6/2022 bàn giao từ Km14 - Km18; Km42 - Km48; Km12 - Km14; Từ Km6 - Km11.

Địa phương thiếu quyết liệt, chỉ định thầu khó đạt mục tiêu

Nhìn lại quá trình GPMB cao tốc Bắc - Nam giai đoạn 1, lãnh đạo một Ban QLDA nhận định, nguyên nhân hơn 2 năm (từ tháng 6/2019) dự án chưa có 100% mặt bằng sạch do vấn đề quản lý đất đai, đặc biệt là nguồn gốc đất.

Có những thửa đất hồ sơ đất không chính xác, việc áp đơn giá đền bù, chính sách hỗ trợ chưa thỏa đáng với người dân, kéo dài thời gian GPMB.

Vị này cho rằng, việc GPMB cho cao tốc Bắc - Nam giai đoạn 2 cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa Bộ GTVT (đại diện là các Ban QLDA) với địa phương.

Trong đó, các ban QLDA bàn giao hồ sơ cắm cọc, GPMB từ sớm. Trên cơ sở hồ sơ được bàn giao, địa phương phải rà soát ngay nguồn gốc, chủ sở hữu đất để xác định thửa đất nào có nguồn gốc đất rõ ràng, thửa nào chưa, thửa nào có vấn đề phức tạp để kịp thời tổ chức họp các cấp, xây dựng giải pháp, cơ chế tháo gỡ.

Sau khi xác định hướng tuyến, cắm cọc GPMB, ban QLDA cũng sẽ cùng địa phương lên danh mục những hạng mục mặt bằng cần xử lý, nguồn gốc mặt bằng/hạ tầng kỹ thuật để đưa ra phương án xử lý sớm.

“Quan điểm là bàn giao từng phần nhưng phải bàn giao mặt bằng kịp theo tiến độ thi công của nhà thầu. Nếu chỉ đáp ứng 90% mặt bằng, 10% còn lại không đúng tiến độ vẫn sẽ lặp lại “vết xe đổ” như giai đoạn 1. Cơ chế, chính sách đã được Quốc hội, Chính phủ tháo gỡ, dự án muốn tăng tốc được hay không phụ thuộc phần lớn vào địa phương. Địa phương quyết liệt, cơ chế chỉ định thầu mới đạt được mục đích lớn, hiệu quả cao”, vị này nhìn nhận.

Đại diện Ban QLDA 2 nhận định, vướng mắc trong công tác GPMB đối với tuyến cao tốc Bắc - Nam giai đoạn 1 chủ yếu liên quan đến phương án giá đền bù, đất không rõ nguồn gốc.

Công tác di dời hạ tầng kỹ thuật công cộng mất nhiều thời gian bởi thủ tục phê duyệt việc di dời phải qua nhiều đơn vị chuyên ngành địa phương.

“Công tác GPMB cho cao tốc Bắc - Nam giai đoạn 2 sẽ thuận lợi hơn rất nhiều khi cơ chế chỉ định thầu được Quốc hội, Chính phủ cho phép áp dụng. Thời gian GPMB, tái định cư, di dời hạ tầng kỹ thuật có thể rút ngắn đến 2 - 3 tháng.

Ban chỉ đạo triển khai thực hiện dự án xây dựng đường cao tốc Bắc - Nam phía Đông cũng đã được Chính phủ thành lập. Mọi chỉ đạo trong quá trình đầu tư xây dựng tuyến cao tốc sẽ xuyên suốt từ T.Ư xuống địa phương, tạo sự đồng nhất ngay từ đầu.

Như vậy, cơ chế đẩy nhanh tiến độ đã đầy đủ. Dự án có bứt tốc ngay từ đầu được hay không trông chờ rất lớn vào công tác bàn giao mặt bằng của địa phương”, đại diện này nói.

Theo chuyên gia kinh tế, TS. Ngô Trí Long, nút thắt trong GPMB ngoài vấn đề giá đền bù chưa hợp lý còn là việc bố trí tái định cư.

“Dù Chính phủ cho phép chỉ định thầu, rút ngắn thời gian xây dựng công trình tái định cư, song khu vực tái định cư cần phải đảm bảo bằng hoặc hơn nơi ở cũ của người dân mới đạt được sự đồng thuận cao”, ông Long nói.

Giải phóng mặt bằng cao tốc Bắc - Nam giai đoạn 2021 - 2025 thế nào?