Thông tư “đá” nghị định, nhạc sĩ bức xúc về tác quyền

Đêm diễn của ca sĩ Khánh Ly vào tháng 8/2014 vướng phải những rắc rối quanh vấn đề tác quyền ngay trước giờ diễn. Ảnh: Tuấn Mark

Bộ VH,TT&DL vừa ban hành Thông tư 01/2016 quy định chi tiết thi hành một số điều của Nghị định 15/2016 (sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 79/2012) về biểu diễn nghệ thuật. Tuy nhiên, hàng loạt nhạc sĩ gạo cội đã phản ứng dữ dội vì cho rằng những quy định về tác quyền của thông tư đã mâu thuẫn với chính Nghị định 15.

Đồng loạt phản ứng

Trong thời gian qua, nhiều nhạc sĩ danh tiếng của làng âm nhạc Việt Nam như:  Phó Đức Phương, Nguyễn Tài Tuệ, Trương Ngọc Ninh, Doãn Nho… đã đồng loạt phản ứng về những bất cập trong Thông tư 01. Các nhạc sĩ cho rằng, liệu việc bảo vệ tác quyền của họ có được đảm bảo khi Thông tư “một đằng”, Nghị định “một nẻo” như vậy.

Nhạc sĩ Phó Đức Phương, Giám đốc Trung tâm Bảo vệ quyền tác giả âm nhạc Việt Nam cho hay: “Điều 9 của Nghị định 15 quy định rõ thủ tục cấp phép đối với một chương trình biểu diễn phải có: “1 văn bản cam kết thực thi đầy đủ các quy định của pháp luật về quyền tác giả hoặc bản sao hợp đồng hoặc văn bản thỏa thuận với tác giả hoặc chủ sở hữu quyền tác giả”. Tuy nhiên, trong Thông tư 01 hướng dẫn lại không cụ thể hóa việc này, thay vào đó là một Mẫu số 14: “Văn bản cam kết thực thi đầy đủ các quy định của pháp luật về quyền tác giả”.

Mẫu số 14 được hướng dẫn trong Thông tư này lại chỉ đơn thuần là “Đơn cam kết” của đơn vị tổ chức biểu diễn với cơ quan quản lý cấp phép mà không có sự giao kèo, thỏa thuận với các tác giả - chủ sở hữu tác phẩm nghệ thuật. Điều này là không đúng tinh thần với Nghị định 15.Nhạc sĩ Nguyễn Tài Tuệ cũng cho rằng: “Cục Nghệ thuật biểu diễn là nơi cấp phép cho người ta biểu diễn mà lại không quan tâm đến việc bản quyền tác giả là không được. Người ta biểu diễn tác phẩm của tôi xưa nay chưa ai xin phép tôi dù chỉ bằng điện thoại chứ chưa nói đến hợp đồng”.

Nhạc sĩ Phó Đức Phương cho biết, nếu không sửa đổi, trung tâm sẽ có công văn gửi lên Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam, Ủy ban Văn hóa – Giáo dục Quốc hội, Bộ VH,TT&DL để làm rõ cũng như đảm bảo quyền lợi cho giới nhạc sĩ.

Cục muốn giản tiện hóa Nghị định bằng một mẫu cam kết?

Mẫu đơn cam kết được hướng dẫn trong Thông tư 01

Trước những bức xúc của giới nghệ sĩ, tại hội nghị trực tuyến phổ biến Nghị định số 15 và Thông tư 01, ông Nguyễn Đăng Chương, Cục trưởng Cục Nghệ thuật biểu diễn cho biết, khi soạn thảo thông tư hướng dẫn Nghị định 15/2016, Cục Nghệ thuật biểu diễn cố gắng thực hiện theo tinh thần giản tiện các thủ tục rườm rà, tạo hành lang pháp lý thông thoáng để các tổ chức, cá nhân thuận tiện khi làm thủ tục xin cấp phép biểu diễn.

Cục Nghệ thuật biểu diễn chỉ hướng dẫn một mẫu cam kết thay vì ba loại văn bản như trong Nghị định vì hai mẫu còn lại đã có trong hướng dẫn của Luật Sở hữu trí tuệ. Ông Nguyễn Đăng Chương khẳng định, mẫu cam kết này đủ tiêu chuẩn để xin cấp giấy phép biểu diễn. Bởi nếu các đơn vị không thực hiện theo đúng cam kết về tác quyền, Cục Nghệ thuật biểu diễn sẽ không cấp phép cho đơn vị này những lần biểu diễn sau.

“Pháp luật không cho phép hành chính hóa các quan hệ dân sự, chúng ta không thể cải cách hành chính lại đi “cải lùi”, tăng thêm nhiều thủ tục rườm rà, những giấy phép con. Cục Nghệ thuật biểu diễn khi cấp phép biểu diễn cho các đơn vị luôn yêu cầu đơn vị phải thực hiện đầy đủ các trách nhiệm, nghĩa vụ trả tiền tác quyền cho tác giả. Đơn vị nào không nộp đủ thì khi xin cấp phép cho những chương trình sau chúng tôi nhất định không cấp”, ông Nguyễn Đăng Chương giải thích.

Ông Chương lý giải, rất nhiều đơn vị cũng muốn đóng góp tác quyền cho các tác giả nhưng do mức tiền thỏa thuận giữa đơn vị với các tác giả hoặc với Trung tâm Bảo vệ bản quyền tác giả âm nhạc Việt Nam (VCPMC) không thống nhất được nên mới để xảy ra những tranh cãi.

NSND Trần Bình, Giám đốc Nhà hát nghệ thuật đương đại Việt Nam, người từng giữ vai trò “ông bầu” trong nhiều chương trình âm nhạc cũng tán thành rằng, trong thủ tục cấp phép biểu diễn cho các chương trình, chỉ cần một bản cam kết của đơn vị biểu diễn là đủ vì hiện nay các đơn vị nghệ thuật cũng có trách nhiệm trong việc trả tiền tác quyền cho các tác giả.

“Từ lâu, Trung tâm Bảo vệ quyền tác giả âm nhạc muốn các cấp Trung ương, địa phương chia sẻ quyền cấp phép coi như một thứ giấy phép con. Thông tư hiện nay cộng với bản cam kết trả tiền tác quyền là đủ. Khi xin cấp phép, bao giờ cũng có điều khoản chủ chương trình phải đóng tiền tác quyền. Điều này phải phân định rạch ròi”, NSND Trần Bình cho hay.

Quy định bất cập, vi phạm bản quyền tràn lan