Giáo sư Nguyễn Mại - Chủ tịch Hiệp hội doanh nghiệp đầu tư nước ngoàiNghị quyết số 50-NQ/TW về định hướng hoàn thiện thể chế, chính sách, nâng cao chất lượng, hiệu quả hợp tác đầu tư nước ngoài đến năm 2030 vừa được Tổng bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng ký ban hành.
Giáo sư, tiến sĩ khoa học Nguyễn Mại, Chủ tịch Hiệp hội doanh nghiệp đầu tư nước ngoài (VAFIE), nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Nhà nước về hợp tác và đầu tư (nay là Bộ Kế hoạch và Đầu tư) đã chia sẻ với báo chí ngày 23/8 về việc vận dụng, đưa Nghị quyết vào cuộc sống.
Ông suy nghĩ gì khi lần đầu tiên Bộ Chính trị có Nghị quyết liên quan đến đầu tư nước ngoài?
GS Nguyễn Mại: Có thể nói, năm 2018 - 2019 là năm của doanh nghiệp, Bộ Chính trị có 3 Nghị quyết quan trọng là Nghị quyết về kinh tế tư nhân, lần đầu tiên đánh giá kinh tế tư nhân quan trọng như vậy; Hai là Nghị quyết về doanh nghiệp Nhà nước, đẩy nhanh cổ phần hóa và bây giờ là Nghị quyết về đầu tư nước ngoài.
Bao trùm lên Nghị quyết về đầu tư nước ngoài này là đánh giá thành quả quan trọng và cũng chỉ ra khiếm khuyết. Trong thu hút FDI có hai điều quan trọng là số lượng vốn và chất lượng vốn.
Về số lượng, Bộ Chính trị quyết định mục tiêu giai đoạn 2021-2025 vốn đầu tư FDI đăng ký mỗi năm 40-50 tỷ USD, thực hiện 30-40 tỷ USD. Hiện nay, nếu năm 2019 làm tốt, vốn thực hiện có thể gần 20 tỷ USD. Giai đoạn sau, mỗi năm vốn thực hiện phải cao hơn 5 tỷ USD so với 2019. Đây là vấn đề lớn nếu các bộ không lưu ý mà chỉ nói chung chung thì không thực hiện được Nghị quyết này.
Hiện chúng ta có 25 nghìn doanh nghiệp FDI đang hoạt động, đóng góp 20-23% tổng vốn đầu tư toàn xã hội. Giai đoạn tới với 35 tỷ USD bình quân mỗi năm cũng chiếm 22-23% tổng vốn đầu tư toàn xã hội của Việt Nam.
Tôi cho là đây con số cần đạt được, không nên thấp hơn vì dù có 712 nghìn doanh nghiệp trong nước, 5 triệu hộ kinh doanh nhưng vốn trong nước còn đang hạn hẹp nên cần lượng vốn FDI khoảng 30% vốn đầu tư toàn xã hội thì mới tăng trưởng được 7% hay cao hơn. Cần giải thích rõ đó là mục tiêu không thể thấp hơn. Nhưng không thể cao hơn vì cao hơn sẽ giảm thị phần doanh nghiệp trong nước mà doanh nghiệp trong nước chủ yếu lại là doanh nghiệp nhỏ và vừa, chúng ta hiện chỉ có 12 nghìn doanh nghiệp lớn.
Về chất lượng vốn FDI, đã đến lúc chúng ta phải coi chất lượng là quan trọng nhất. Lần này Nghị quyết khẳng định hướng tới dự án chất lượng cao, công nghệ cao, hướng tới công nghệ thân thiện môi trường, công nghệ của tương lai, những dự án ta cần để tham gia vào cuộc cách mạng 4.0 mà Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã nhấn mạnh đây là cơ hội lớn thể hiện khát vọng dân tộc đi cùng với thế giới mà 3 cuộc cách mạng trước ta chưa tham gia tích cực.
Để thu hút vốn FDI có chất lượng, tôi nhấn mạnh là không được châm chước lựa chọn dự án, không để tình trạng dự án ma, dự án chui, dự án mỏng vốn, chuyển giá vẫn tồn tại tận dụng cơ hội trên sự sơ hở của pháp luật.
Lâu nay, đã có nhiều cảnh báo về tình trạng "núp bóng", "sân sau" hay nguy cơ ở các dự án FDI có vị trí quan trọng, ông bình luận gì về vấn đề này?
GS Nguyễn Mại: Chiến lược phát triển kinh tế xã hội của Việt Nam luôn coi trọng an ninh quốc phòng, an ninh xã hội. An ninh quốc phòng trong đầu tư nước ngoài còn quan trọng hơn vì nó là một mảng của kinh tế đối ngoại đất nước.
Nước ta có rất nhiều bạn với quốc tế nhưng cũng có rất nhiều vấn đề phát sinh với các nước, đặc biệt là nước láng giềng như biên giới, hải đảo... Đây là vấn đề không thể bị coi nhẹ.
Nghị quyết này của Bộ Chính trị chỉ nhắc việc rà soát đến an ninh quốc phòng bởi Việt Nam từ trước đến nay đã có rất nhiều Nghị quyết về an ninh quốc phòng trong chiến lược phát triển kinh tế xã hội nói chung.
Việt Nam cần chọn bạn mà chơi. Ở châu Á, chúng ta đang có hai người bạn rất đáng tin cậy là Nhật Bản và Hàn Quốc.
Những doanh nghiệp Nhật, Hàn vào Việt Nam vào đây cả 30 năm nay không hề có chuyện gì về an ninh quốc phòng cả. Nhưng trái lại, những nước có vấn đề biên giới, hải đảo với chúng ta, cần hết sức cảnh giác, nhất là với những dự án có ảnh hưởng và nguy cơ đến an ninh quốc phòng.
Sau khi có Nghị quyết, đây sẽ là cơ sở để chúng ta có định hướng chọn lọc vốn FDI thời gian tới?
GS Nguyễn Mại: Hiện vị thế của chúng ta ở ASEAN ngày càng thấy rõ. Năm 2020, Việt Nam sẽ là Chủ tịch của ASEAN, các nước coi chúng ta là tiếng nói chủ chốt và có vị thế ở ASEAN.
Mối quan hệ của Việt Nam với Mỹ đang thay đổi rất nhanh, Mỹ vừa xóa thuế nhập đối với tôm của Việt Nam vào nước này về 0%. Gần đây, giá trị cổ phiếu của doanh nghiệp thủy sản tăng rất nhanh. Đặc biệt, tuy không tham gia CPTPP nhưng Mỹ đang muốn đàm phán riêng về một Hiệp định thương mại tự do song phương mới với Việt Nam thay BTA. Mỹ coi Việt Nam là đối tác chiến lược ở châu Á - Thái Bình Dương.
Việt Nam cũng ký hiệp định EVFTA với EU và dự kiến năm 2020 sẽ bắt đầu thực hiện. Tuy nhiên, quan trọng nhất là EU và Mỹ sẽ mở rộng đầu tư vào Việt Nam và Việt Nam kỳ vọng sẽ hút được vốn mới từ các nước phát triển.
Như vậy, mở rộng vấn đề hơn với Nghị quyết của Bộ Chính trị, tôi hy vọng quan hệ đầu tư từ EU, Mỹ vào Việt Nam sẽ tăng. Các đối tác chúng ta có nhiều nhưng chọn thế nào thì cần phải có tính toán.
Ông có cho rằng nhà đầu tư nước ngoài lo ngại chính sách của chúng ta thắt lại hay không?
GS Nguyễn Mại: Nhà đầu tư ai cũng muốn ưu đãi nhưng đã đến lúc chúng ta phải lựa chọn theo cách của mình. Chúng ta cũng nên tham khảo ý kiến của ADB, WB, IMF nhưng tất cả các ý kiến chỉ tham khảo thôi. Người quyết định phải là chúng ta.
Hai khổ đầu của Nghị quyết, Bộ Chính trị vẫn ưu tiên FDI, bảo hộ quyền của họ, còn ở dưới chỉ là giải pháp cụ thể. Tôi cho rằng, những nhà đầu tư chân chính, có chiến lược đầu tư rõ ràng, muốn tìm kiếm lợi nhuận và gắn bó với Việt Nam, họ sẽ không sợ gì cả.
Nghị quyết đã được Bộ Chính trị ban hành, chúng ta cần lưu ý điều gì để tạo cú huých phát triển kinh tế thời gian tới?
GS Nguyễn Mại: Một giáo sư Việt kiều Mỹ từng nói: "Hình như người Việt không coi trọng thời gian". Công việc làm 5 ngày cũng được, 10 ngày cũng được, một tháng cũng chẳng sao. Nên tôi mong rằng yếu tố thời gian phải trở thành yếu tố quan trọng nhất. Sau Nghị quyết này phải thay đổi rất nhanh chóng về thể chế kinh tế, các khâu về quản lý Nhà nước. Nếu để thời gian trôi đi thì dù có bao Nghị quyết cũng không có hiệu quả. Và chúng ta đều biết trong Cách mạng 4.0, hơn nhau cũng là thời gian, sớm hơn một ngày sẽ thành công, chậm thêm một ngày thì thất bại.
Trung Quốc làm và thông qua Luật chỉ 3 tháng. Tổng thống Mỹ ngủ dậy là có thể thông qua được một Luật vì có Hội đồng cố vấn. Nếu chúng ta không thay đổi kiểu "xếp hàng" thông qua Luật như hiện nay thì rất nguy hiểm. Nên tôi nghĩ tinh thần của Bộ Chính trị là không chỉ thay đổi thể chế kinh tế mà thay đổi cả cách làm Luật.
Như vấn đề chuyển giá của doanh nghiệp nước ngoài, Bộ Chính trị đưa cảnh báo từ lâu. Từ năm 2005, khi phát hiện Coca - Cola chuyển giá nhưng đến tận bây giờ cũng không có Luật nào về chống chuyển giá cả. 14 năm rồi, phản ứng chính sách của chúng ta quá chậm. Đây là thời điểm nên thay đổi, cải cách.
Xin cảm ơn ông!
Bình luận bài viết (0)
Gửi bình luận