Tinh giản là gấp rút rồi, bộ máy đông quá!

Xóa bỏ các "điểm nghẽn"

Ngày 5/12, Hiệp hội Khoa học hành chính Việt Nam phối hợp với Bộ Nội vụ tổ chức hội thảo khoa học "Phân quyền, phân cấp trong cách mạng về tinh gọn bộ máy".

Phát biểu tại đây, TS Trần Anh Tuấn, Chủ tịch Hiệp hội Khoa học hành chính Việt Nam, nguyên Thứ trưởng Bộ Nội vụ nhận định vấn đề phân quyền, phân cấp trong bộ máy nhà nước từ Trung ương đến địa phương có ý nghĩa rất quan trọng.

Việc này vừa phát huy tính chủ động, tự quyết, tự làm và tự chịu trách nhiệm của địa phương, vừa bảo đảm tính thống nhất trong quản lý quốc gia của Trung ương.

"Phân cấp, phân quyền hợp lý sẽ thúc đẩy sự phát triển, thực hiện được mục tiêu "tinh - gọn - mạnh - hiệu năng - hiệu lực - hiệu quả" của toàn bộ hệ thống tổ chức. Ngược lại, sẽ kìm hãm sự phát triển của từng địa phương và của cả đất nước", ông Trần Anh Tuấn nói.

Ông cho rằng, trong cuộc cách mạng tinh gọn bộ máy lần này, phân cấp, phân quyền giữa Nhà nước Trung ương với chính quyền địa phương là vấn đề vừa cấp bách vừa then chốt, có tính đột phá chiến lược, xóa bỏ các "điểm nghẽn" để từng địa phương và cả đất nước bước vào kỷ nguyên phát triển giàu mạnh.

Thứ trưởng Nội vụ Trương Hải Long đánh giá, qua 7 năm thực hiện Nghị quyết 18 về đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả, với sự nỗ lực và quyết tâm cao, việc tổ chức thực hiện Nghị quyết đã đạt được những kết quả quan trọng. Theo đó, bước đầu tạo chuyển biến tích cực trong đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy, nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của các cơ quan, đơn vị, tổ chức trong hệ thống chính trị.

Tuy nhiên, ông Trương Hải Long cho rằng, tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị vẫn còn cồng kềnh, nhiều tầng nấc, nhiều đầu mối, chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, mối quan hệ công tác của nhiều cơ quan, đơn vị tổ chức chưa thực sự rõ ràng, còn trùng lắp, chồng chéo, có nơi bỏ sót nhiệm vụ.

Đặc biệt, việc phân quyền, phân cấp giữa Trung ương, Chính phủ với chính quyền địa phương là chưa thực chất, chưa đồng bộ, hợp lý, chưa đáp ứng được yêu cầu nhiệm vụ của kỷ nguyên mới, làm chậm tiến trình phát triển đất nước, dẫn đến cơ chế xin - cho, dễ nảy sinh tham nhũng, lãng phí và tiêu cực.

Cũng theo Thứ trưởng Nội vụ, việc đẩy mạnh phân quyền, phân cấp giữa Chính phủ, chính quyền địa phương đóng vai trò then chốt, tạo động lực thúc đẩy phát triển, là điều kiện tiên quyết để tổ chức bộ máy "tinh - gọn - mạnh - hiệu năng - hiệu lực - hiệu quả" như chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm, bảo đảm xây dựng quản trị quốc gia hiệu quả, sự quản lý thống nhất của Chính phủ và phát huy được vai trò, trách nhiệm, hiệu quả của chính quyền địa phương.

"Phân cấp mà không chọn cán bộ thì nguy lắm"

Nêu ý kiến, nguyên Bộ trưởng Thông tin và Truyền thông (TT&TT) Lê Doãn Hợp khẳng định muốn tinh gọn bộ máy, giảm biên chế thì phải phân cấp, phân quyền. "Tinh giản là gấp rút rồi, bộ máy đông quá, dân không chịu nổi", ông Hợp nói.

Ông Lê Doãn Hợp làm phép so sánh, ở Việt Nam 9-10 người dân nuôi một người hưởng lương ngân sách, trong khi con số này ở Trung Quốc là 170, Nga 200, Mỹ 400, Nhật Bản 700.

"Bộ máy của mình biên chế tăng, trình độ cao mà xử lý công việc cho dân chậm trễ, chất lượng thấp", ông nói thêm và nhận định Nghị quyết 18 ban hành từ năm 2017 nhưng đến nay mới triển khai thực hiện mạnh mẽ là chậm.

Góp ý cụ thể, ông Lê Doãn Hợp cho rằng phân cấp thì phải giảm sự vụ cho cấp trên, kể cả Chính phủ. "Ta toàn cấp trên ôm việc cấp dưới để làm", ông nói.

Cùng với đó là tăng thẩm quyền cho cấp dưới; đẩy nhanh tiến độ công việc; bảo đảm ba rõ là "rõ việc, rõ người, rõ trách nhiệm".

Nguyên Bộ trưởng TT&TT lưu ý phải tôn trọng năm nguyên tắc khi phân cấp, phân quyền. Nguyên tắc đầu tiên là cấp nào nhận đủ thông tin thì ưu tiên cho cấp đó ra quyết định.

"Chúng ta không thể có tình trạng một anh rất hiểu, đầy đủ thông tin ngồi phân tích, báo cáo cho một anh không hiểu gì ra quyết định", theo ông Lê Doãn Hợp.

Nguyên tắc tiếp theo là cấp nào chịu trách nhiệm trực tiếp, cấp đó ra quyết định; cấp nào hiểu cán bộ và gần cán bộ nhất thì cấp đó ra quyết định.

Ngoài ra, phân cấp lệ thuộc về đạo đức cán bộ, năng lực cán bộ, tín nhiệm của cán bộ. "Phân cấp mà không chọn cán bộ, trao quyền cho họ mà họ không đủ tiêu chuẩn thì nguy lắm", ông Hợp nói và lưu ý thêm, khi phân cấp phải chú ý ba vấn đề quan trọng là tài chính, biên chế và cán bộ.

Những việc cần làm sau phân cấp cũng được nguyên Bộ trưởng TT&TT Lê Doãn Hợp đề cập. Trong đó, ông nhấn mạnh sau phân cấp phải "đốc thúc thực hiện".

"Chậm trễ là do lãnh đạo chứ không phải do chuyên viên", nguyên Bộ trưởng TT&TT nói.

Ông chia sẻ thực tiễn một công văn, nếu ông chuyển một vụ xử lý với yêu cầu cụ thể về mốc thời gian phải báo cáo Bộ trưởng thì không ai chậm hết. Nhưng nếu viết "kính chuyển Vụ Tài chính xử lý và báo cáo" thì có khi phải mất 2-3 tháng.

"Điều đó chứng tỏ nhanh hay chậm là do người đứng đầu, chứ không phải bộ máy tham mưu", nguyên Bộ trưởng TT&TT Lê Doãn Hợp nói và cho rằng người đứng đầu phải nắm được công việc, dự đoán được công việc và thời gian.

Sau phân cấp phải kiểm tra, khen chê kịp thời. Anh làm đúng thì biểu dương, không đúng phải xử lý. Cạnh đó, kịp thời phát hiện những điều mình phân cấp không đúng để điều chỉnh cho phù hợp thực tế.

"Phân cấp, phân quyền khó lắm, không dễ đâu", ông Hợp nêu quan điểm.