Tổng thống Mỹ Joe Biden có thể làm những gì trong những tháng cuối nhiệm kỳ?

Thảnh thơi hơn với những sở thích cá nhân

Theo tạp chí Times, trong khi ông Trump và bà Harris tất bật tham gia các chiến dịch vận động tranh cử trên khắp nước Mỹ, Tổng thống Joe Biden lại có khá nhiều thời gian để theo đuổi sở thích cá nhân.

Kể từ khi tuyên bố dừng tranh cử hồi tháng 7, không quá khó để bắt gặp hình ảnh ông Biden lựa chọn món kem ưa thích hay vui đùa cùng một em bé hóa trang thành chú gà trong ngày lễ Halloween.

Ngoài thời gian làm việc bắt buộc tại Nhà Trắng, ông Biden thường dành ngày nghỉ cuối tuần trên bãi biển Rehoboth ở quê nhà Delaware và gần như vắng mặt trong các sự kiện vận động tranh cử của bà Harris.

Dù nước Mỹ đã lựa chọn được Tổng thống mới đắc cử là ông Donald Trump trong cuộc bầu cử ngày 5/11, về mặt pháp lý, ông Biden vẫn nắm quyền cho đến khi ông Trump chính thức tuyên thệ nhậm chức ngày 20/1/2025.

Theo sử gia về các Tổng thống Mỹ Michael Beschloss, dù không còn hoạt động tích cực như thời điểm trước đó, quãng thời gian này vẫn có ý nghĩa vô cùng quan trọng đối với các Tổng thống Mỹ từ trước đến nay.

Việc được "cởi trói" khỏi áp lực tái tranh cử giúp các Tổng thống Mỹ sắp hết nhiệm kỳ có thể tập trung vào việc thúc đẩy thông qua các quyết sách ngoại giao quan trọng và củng cố di sản trong nhiệm kỳ của bản thân.

Sử gia Beschloss và các nhà nghiên cứu khác viện dẫn người tiền nhiệm của ông Biden là Barack Obama đã tận dụng hiệu quả quyền lực hành pháp để bảo vệ Dreamers - những trẻ em nhập cư không có giấy tờ vào Mỹ - trước khi chuyển giao quyền lực cho ông Trump năm 2017.

Một ví dụ điển hình khác là khi Tổng thống Bill Clinton trong những ngày cuối cùng ở Phòng Bầu Dục đã tìm cách đàm phán để đạt được thỏa thuận hòa bình giữa 2 nhà lãnh đạo Israel và Palestine là Ehud Barak và Yasser Arafat trước khi bàn giao nhiệm sở cho ông George W Bush năm 2001.

Thúc đẩy các quyết sách ngoại giao

Trước khi từ nhiệm, Tổng thống Joe Biden vẫn còn một số thách thức ngoại giao cần giải quyết.

Dù đã chính thức gửi lời chào từ biệt đến các đồng minh châu Âu trong chuyến công du Đức hồi giữa tháng 10 và không có kế hoạch công du nước ngoài trong thời gian tới, ông Biden được cho là sẽ vẫn tìm cách hỗ trợ Ukraine tăng cường sức mạnh quân sự trong giai đoạn cuối nhiệm kỳ.

Cụ thể, Tổng thống Biden đã ra lệnh cho Bộ Quốc phòng Mỹ phải phân bổ toàn bộ số tiền 61 tỷ USD mà Quốc hội thông qua cho Ukraine trước khi ông kết thúc nhiệm kỳ để ngăn chặn khả năng số tiền này có thể bị rút lại sau đó.

Ngoài ra, ông Biden đã "bật đèn xanh" cho Kiev sử dụng tên lửa do Mỹ và phương Tây cung cấp tấn công vào các mục tiêu bên trong lãnh thổ Nga được xác định là nơi Nga thực hiện các vụ tập kích đường không vào Ukraine.

Trong khi đó, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đã đề xuất với ông Biden về những nỗ lực thúc đẩy Ukraine gia nhập NATO ngay lập tức và vô điều kiện, điều mà theo ông Zelensky sẽ củng cố vị thế của ông Biden trong lịch sử.

Ở chiều ngược lại, trong vấn đề Israel, ông Biden có thể sẽ phải đối mặt với nguy cơ rời Nhà Trắng khi thanh danh bị tổn hại bởi cái chết của hơn 43.000 người Palestines và 2.600 người Lebanon trong cuộc xung đột với Israel mà không có giải pháp cụ thể nào được đưa ra.

Theo tờ Times of Israel, ông Trump từng tuyên bố với Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu rằng ông muốn Israel chấm dứt cuộc chiến tại Trung Đông ngay khi ông quay trở lại nắm quyền Tổng thống Mỹ.

Chính vì thế, ông Netanyahu được cho là đang đẩy mạnh các cuộc tấn công trên nhiều mặt trận, bao gồm cả Iran với tính toán rằng Tổng thống Biden sắp mãn nhiệm khó có thể để ngăn chặn.

Dù vậy, các nhà phân tích về Trung Đông đã chỉ ra một tiền lệ khi Tổng thống Mỹ Barack Obama chỉ 3 tuần trước khi rời nhiệm sở đã bất ngờ tung ra đòn cảnh cáo với Israel.

Cụ thể, Chính phủ Mỹ đã quyết định không sử dụng quyền phủ quyết đối với một nghị quyết của Liên hợp quốc trong đó lên án hành động của Israel là vi phạm luật pháp quốc tế. Tại thời điểm đó, quyết định của Chính phủ Mỹ được coi là phản bội mối quan hệ đồng minh thân thiết giữa Mỹ và Israel.

Bổ nhiệm các Thẩm phán Tòa án Tối cao mới

Trong bối cảnh ông Trump sắp trở lại Nhà Trắng và sẵn sàng bổ nhiệm các Thẩm phán Tòa án Tối cao mới thuộc phe Cộng hòa vốn đã giành lại quyền kiểm soát Thượng viện, phe Dân chủ đang tìm cách đẩy nhanh quá trình bổ nhiệm các Thẩm phán Tòa án Tối cao thuộc đảng mình vào cuối năm nay.

Tổng thống Biden được cho là sẽ bổ nhiệm số lượng Thẩm phán Tòa án Tối cao tương đương hoặc nhiều hơn cả tổng số Thẩm phán Tòa án Tối cao mà ông Trump từng bổ nhiệm và được thông qua trước đó.

Việc có Thẩm phán thuộc đảng mình tại Tòa án Tối cao Mỹ trong những năm gần đây đã trở thành yếu tố vô cùng quan trọng khi phe Dân chủ hoặc Cộng hòa cần đến phán quyết cuối cùng của Tòa án Tối cao trong những vấn đề tranh chấp như quyền nạo phá thai, người nhập cư hay môi trường.

"Mỗi một vị trí Thẩm phán được lựa chọn sẽ tạo ra sự khác biệt vô cùng to lớn tại các Tòa án mà vị Thẩm phán đó làm việc", một quan chức Nhà Trắng chia sẻ. Hiện Tòa án Tối cao Mỹ chủ yếu là các Thẩm phán do ông Trump lựa chọn có xu hướng ủng hộ đảng Cộng hòa.

Ngoài ra, Tổng thống Biden đang để xuất cải tổ Tòa án Tối cao, trong đó bao gồm việc giới hạn nhiệm kỳ làm việc của các Thẩm phán xuống còn 18 năm thay vì vô thời hạn như hiện nay.

Ký lệnh miễn xá

Trong lịch sử Mỹ, các Tổng thống sắp từ nhiệm sẽ ký lệnh miễn xá. Trong một số trường hợp những lệnh miễn xá này đã gây tranh cãi.

Được biết nhóm của ông Biden đang lên danh sách những người được nhận lệnh miễn xá, trong đó bao gồm các nhân vật của đảng Dân chủ đang đối mặt với các rắc rối pháp lý như cựu Thống đốc New Jersey Bob Menendez, Thị trưởng New York Eric Adams.

Một trường hợp rất đáng chú ý là con trai của ông Biden, Hunter. Tổng thống Mỹ từng tuyên bố sẽ không ký lệnh miễn xá cho con trai mình sau khi ông này bị Tòa án liên bang tuyên có tội trong phiên xét xử sở hữu súng trái phép và sử dụng ma túy.

Song, Giáo sư khoa học chính trị tại Đại học Concordia Graham G Dodds nhận định ông Biden còn nhiều lựa chọn khác dành cho con trai mình như giảm án nhưng vẫn bị lưu án tích.