Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể: Ngành GTVT không có tư duy nhiệm kỳ

Kết thúc phiên chất vấn và trả lời chất vấn Bộ trưởng GTVT Nguyễn Văn Thể, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ tổng kết có 48 đại biểu đăng ký, trong đó 30 đại biểu chất vấn. Còn 18 đại biểu đăng ký nhưng không đủ thời gian nên đề nghị gửi câu hỏi bằng văn bản.

Phiên chất vẫn diễn ra sôi nổi với tinh thần xây dựng cao, các đại biểu đặt câu hỏi ngắn gọn, đúng nội dung chất vấn, một số đại biểu tích cực đăng ký tranh luận để làm rõ hơn các vấn đề chất vấn.

Chủ tịch Quốc hội đánh giá, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể giữ cương vị đứng đầu ngành giao thông từ nhiệm kỳ khóa XIV, là một trong những Bộ trưởng có kinh nghiệm và nắm chắc lĩnh vực mình quản lý. Với tinh thần cầu thị đã trả lời thẳng thắn câu hỏi của đại biểu. Mỗi vấn đề đều có đề xuất và phương án cụ thể để xử lý trong thời gian tới.

Tham gia giải trình các vấn đề có liên quan, Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Văn Thành đã làm rõ nhiều vấn đề.

Với phiên chất vấn lần này cho thấy thời gian qua ngành giao thông vận tải đã phát huy tinh thần trách nhiệm, nỗ lực vượt khó, hoàn thành khối lượng công việc lớn như đã hoàn thành 4 quy hoạch ngành theo Luật Quy hoạch. Nhằm tạo cơ sở pháp lý để triển khai nhiệm vụ của Bộ.

Hoàn thành 1.239km đường bộ cao tốc, đang triển khai xây dựng 883km và dự kiến tiếp tục triển khai khởi công 2.024km đường bộ cao tốc trong giai đoạn 2021 - 2025.

Bộ GTVT đã hoàn thiện hồ sơ trình Quốc hội nhiều dự án trọng điểm quốc gia và ngay tại kỳ họp này Bộ Giao thông cũng tham mưu cho Chính phủ trình Quốc hội 3 dự án quan trọng.

Đây cũng là Bộ có kết quả giải ngân vốn đầu xây dựng cơ bản cao trong giai đoạn 2020-2021 và giai đoạn 2016-2021.

Tuy nhiên, ngoài những kết quả đạt được cũng còn một số tồn tại trong chuẩn bị, thực hiện đầu tư và khai thác quản lý vận hành các dự án giao thông. Các dự án giao thông quan trọng thường chậm tiến độ 2-3 năm, làm tăng mức đầu tư 1,5-2 lần, làm giảm hiệu quả đầu tư, theo Kiểm toán Nhà nước. Vai trò, trách nhiệm tư vấn giám sát chưa được coi trọng...

Chủ tịch Quốc hội đề nghị Bộ và các địa phương cần giải quyết khó khăn nguồn nguyên vật liệu xây dựng cho các dự án giao thông; công bố giá, chỉ số giá loại vật liệu xây dựng; xử lý nghiêm hành vi đầu cơ, nâng giá, trục lợi; giải quyết dứt điểm tồn tại về dự án BOT thu phí trong năm 2022; phấn đấu năm nay hoàn thiện hệ thống thu phí không dừng.

Phó Thủ tướng Lê Văn Thành: Qua phiên chất vấn ngày hôm nay, Bộ trưởng Bộ GTVT đã tiếp thu và giải trình các ý kiến của các đại biểu Quốc hội, rất tâm huyết, sâu sắc và trách nhiệm.

Tôi đồng tình với những ý kiến trả lời, tiếp thu giải trình của Bộ trưởng Bộ GTVT. Thay mặt Chính phủ, tôi báo cáo một số nội dung liên quan đến tổng thể triển khai đường cao tốc trong giai đoạn tới đây.

Theo tinh thần Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng và chiến lược phát triển kinh tế xã hội 10 năm giai đoạn 2021-2030, đặt mục tiêu đến năm 2025 phải hoàn thành 3.000km cao tốc và đến năm 2030 hoàn thành 5.000km đường cao tốc.

Trên cơ sở Nghị quyết của Trung ương, của Đại hội, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết 18 ngày 8/10/2021 xác định tuyến đường cao tốc Bắc - Nam 2021-2025 phải được hoàn thành và phải được ưu tiên bố trí nguồn lực để triển khai dự án cao tốc này.

Trên cơ sở đó, Chính phủ đã trình Quốc hội và được Quốc hội thông qua kế hoạch đầu tư công trung hạn, bổ sung nguồn vốn từ chương trình phục hồi và phát triển KTXH với tổng nguồn lực bố trí cho đường cao tốc 339.000 tỷ đồng cho giai đoạn 2021 - 2025.

Về các danh mục triển khai đường cao tốc giai đoạn 2021 - 2025 sẽ tập trung vào các dự án lớn sau: cao tốc Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2017 - 2020 có chiều dài 654km; cao tốc Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2021-2025 có chiều dài 729km.

Chính phủ đã trình Quốc hội tại kỳ họp này 5 tuyến cao tốc có chiều dài 549km.

Tổng chiều dài toàn bộ các tuyến cao tốc đang triển khai 1.932km, số km đường cao tốc đã hoàn thành đến thời điểm hiện nay 1.290km.

Cả các công trình đã hoàn thành đưa vào khai thác và đang triển khai có 3.222km cao tốc.

Về tiến độ triển khai cụ thể các dự án, tuyến cao tốc Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2017 - 2020 đã được Quốc hội phê chuẩn chủ trương đầu tư năm 2017 với chiều dài 654km đã khởi công rải rác trong 3 năm 2019, 2020 và 2021 sẽ hoàn thành toàn tuyến vào năm 2023, trong đó năm 2022 phấn đấu hoàn thành 361km bao gồm 4 dự án như Bộ trưởng GTVT đã báo cáo Quốc hội sáng nay.

Tuyến cao tốc Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2021-2025 với chiều dài 729km được Quốc hội thông qua tại kỳ họp bất thường tháng 1/2022 vừa qua, hiện nay đã triển khai lập dự án đầu tư, kiểm đếm, cắm mốc chỉ giới, lập phương án đền bù.

Toàn bộ 729 km sẽ khởi công vào tháng 11,12/2022, phấn đấu hoàn thành năm 2025 và thông toàn bộ tuyến cao tốc Bắc - Nam vào năm 2025 với tổng chiều dài 2.063 km từ Lạng Sơn đến Cà Mau.

Các tuyến còn lại gồm tuyến Châu Đốc - Cần Thơ - Sóc Trăng, tuyến Biên Hoà - Vũng Tàu, tuyến Khánh Hoà - Buôn Ma Thuột dự kiến khởi công tháng 6/2023 nếu được Quốc hội thông qua tại kỳ họp này và cơ bản hoàn thành năm 2025, đưa vào khai thác sử dụng năm 2026.

Dự kiến đường vành đai 3 TP.HCM và đường vành đai 4 vùng Thủ đô sẽ khởi công vào tháng 6/2023 và cơ bản hoàn thành vào năm 2026.

Như vậy, tốc độ tập trung rất cao về phát triển kết cấu hạ tầng giao thông, nhất là phát triển đường cao tốc. Tổng chiều dài tuyến cao tốc triển khai trong giai đoạn 2021-2025 là 1.932 km, gấp 4 lần so với giai đoạn 2015-2020 (487km).

Tổng nguồn vốn đầu tư ngân sách thực hiện đường bộ cao tốc giai đoạn 2021-2025 cũng gấp gần 4 lần giai đoạn 2015-2020.

Tổng nguồn vốn đã bố trí cho giai đoạn 2021-2025 là 339.000 tỷ đồng trong khi đó nguồn vốn bố trí cho cao tốc giai đoạn 2015-2020 là 89.000 tỷ đồng, như vậy, nguồn vốn tăng rất nhiều lần.

Chính phủ xác định đây là nhiệm vụ rất nặng nề, thủ tục đầu tư xây dựng cơ bản theo quy định hiện hành rất rườm rà, thường triển khai 2-3 năm mới xong được thủ tục đầu tư của một dự án cao tốc.

GPMB rất lớn, các dự án cao tốc là 10.198 ha và di dời tái định cư 19.841 hộ dân, riêng khối lượng vật liệu xây dựng lên đến 200-250 triệu m3.

Cơ sở và các giải pháp để triển khai gồm: Tập trung cao nguồn lực, đầu tư dứt điểm, không dàn trải.

Tới nay, Quốc hội đã phân bổ 339.000 tỷ đồng đủ điều kiện để triển khai dứt điểm các công trình trong giai đoạn tới đây.

Cùng với đó, rút ngắn thủ tục đầu tư từ 1-2 năm (trước đây 3 năm), ví dụ như cao tốc Bắc Nam phía Đông khi Quốc hội phê chuẩn chủ trương đầu tư đến cuối năm nay khởi công, thời gian chỉ mất 1 năm, trong khi giai đoạn trước đây phải mất 2-3 năm.

Quốc hội đã ban hành Nghị quyết 43 và 44 cho phép chỉ định thầu các gói thầu từ khảo sát thiết kế cho đến đền bù, tái định cư, di dời, xây đắp, đây là các nghị quyết quan trọng quyết định có hoàn thành được tiến độ hay không.

Cho phép rút ngắn các thủ tục về cấp mỏ ở các địa phương, rất quan trọng. Chính phủ đã ban hành 2 Nghị quyết 133 và Nghị quyết 66 mới hoàn thành được mỏ trong giai đoạn 1.

Phân cấp cho các địa phương để thực hiện các dự án trục Đông Tây, các địa phương sẽ trực tiếp triển khai giải toả mặt bằng.

Về phía Chính phủ, đã thành lập Ban chỉ đạo và thực hiện giao ban hàng tháng, Bộ GTVT thực hiện giao ban hàng tuần để tháo gỡ khó khăn, xử lý các nhà thầu, tới đây, nhà thầu nào chậm tiến độ sẽ thay ngay.

Để hoàn thành nhiệm vụ trên không dễ dàng gì, Chính phủ sẽ quyết tâm rất cao để thực hiện bằng được mục tiêu mà Nghị quyết Đại hội 13 đã đề ra để hoàn thành 3.000km đường cao tốc đến năm 2025 và 5.000 km đường cao tốc vào năm 2030.

Rất mong Quốc hội đã rất ủng hộ, sẽ tiếp tục ủng hộ, chia sẻ, cùng giám sát với Chính phủ để thực hiện thành công dự án trên.

Đại biểu Lê Hoàng Anh, đoàn Gia Lai tranh luận: Trong trả lời chất vấn của Bộ trưởng, Bộ trưởng cho rằng chỉ có những dự án lớn mới chậm tiến độ và thực chất cũng chưa khắc phục được vấn đề này trong các giải pháp của Bộ. Tuy nhiên, Bộ cũng tham mưu Chính phủ trình Quốc hội tại kỳ họp này 5 dự án lớn tiếp theo. Cùng một lúc, trong thời gian tới có 9 dự án cao tốc cùng thực hiện, khả năng chậm tiến độ rất hiện hữu.

Luật Đầu tư công đã quy định thời hạn những dự án, Bộ trưởng có thể cho biết tại Việt Nam có bao nhiêu nhà thầu đủ năng lực thi công dự án này, bao nhiêu thiết bị máy móc có thể thi công cùng một lúc với các dự án trên?

Trả lời đại biểu Lê Hoàng Anh, Bộ trưởng báo cáo, trang web của Cục Quản lý hoạt động xây dựng, Bộ Xây dựng đã nêu đủ nhà thầu giao thông. Theo đó, chúng tôi thấy rằng có 48 nhà thầu trong lĩnh vực giao thông, đã làm hạ tầng giao thông cấp 1.

Theo quy định hiện nay, nếu họ đã làm dự án 100 tỷ thì giai đoạn tiếp họ sẽ được làm dự án với quy mô tăng thêm 30% tức là sẽ có nhiều nhà thầu này có thể làm các dự án từ 1.000 đến 5.000 tỷ. Có 2 nhà thầu có thể làm dự án trên 5000 tỷ. Vậy chúng ta hoàn toàn có đủ nhà thầu để lựa chọn.

Nhà thầu chính cũng có thể thuê nhà thầu nhỏ để hỗ trợ. Ngoài 48 nhà thầu này, có hàng trăm nhà thầu có thể làm dự án 3-400 tỷ đều có thể tham gia.

Đại biểu Đoàn Thị Hảo, đoàn Thái Nguyên: Nghị quyết 11 của Bộ Chính trị ngày 10/2/2022 nêu nguồn vốn đầu tư trong kết cấu hạ tầng giao thông vùng trung du và miền núi Bắc bộ còn thấp, cơ cấu đầu tư chưa hợp lý, dàn trải, hiệu quả chưa cao, Bộ trưởng cho biết, chương trình hành động của Bộ để thực hiện Nghị quyết 11 sẽ tập trung vào những giải pháp nào nhằm khắc phục tình trạng nêu trên?

QL279 là tuyến đường chiến lược thuộc vành đai 2 dài 970km đi qua 10 tỉnh miền núi phía Bắc, điểm đầu từ TP. Hạ Long (Quảng Ninh) và kết thúc ở cửa khẩu Tây Trang (tỉnh Điện Biên), tuyến đường như một cánh cung che chắn cho vùng Trung du đồng bằng Bắc Bộ và Thủ đô. Trong thời gian tới, Bộ trưởng có kế hoạch gì để đầu tư nâng cấp tuyến đường chiến lược này nhằm kết nối với hệ thống giao thông các tỉnh trong vùng miền núi phía Bắc với các vùng trong cả nước?

Trả lời đại biểu Đoàn Thị Hảo, Bộ trưởng GTVT cho biết, rất thông cảm chia sẻ với các tỉnh miền núi phía Bắc. Đây là một trong những khu vực hạ tầng giao thông còn yếu kém.

Nhưng trong nhiệm kỳ này chúng ta đã đầu tư 1 số dự án như Hòa Bình - Mộc Châu, Sơn La-Điện Biên, cao tốc Hà Giang - Phú Thọ, cao tốc Đồng Đăng -Trà Lĩnh…

Về hàng không, sắp tới chúng ta sẽ triển khai sân bay Sapa, nâng cấp sân bay Điện Biên và xã hội hóa sân bay Nà Sản.

Liên quan đến Quốc lộ 279, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể xin tiếp thu ý kiến của đại biểu. Không chỉ Quốc lộ 279 mà cả Quốc lộ 4, tức là với Các đường vành đai biên giới kết nối các tỉnh miền núi phía Bắc với nhau cùng các trục hướng tâm, hiện nay chúng ta đã mở rộng đầu tư nâng cấp nhưng do nguồn lực có hạn nên chỉ mở rộng được theo khả năng. Các địa phương đều phản ánh đã quá tải.

“Do đó, chúng tôi sẽ giao Tổng cục Đường bộ nghiên cứu 1 cách thấu đáo, chuẩn bị đầu tư cho nhiệm kỳ 2026-2030”, Bộ trưởng Thể nói.

Đại biểu Đỗ Đức Hồng Hà, đoàn Hà Nội: Đề nghị Bộ trưởng cho biết, Bộ trưởng có giải pháp gì đẩy nhanh tiến độ đầu tư xây dựng khu tổ hợp ga Ngọc Hồi để nhân dân trong vùng dự án yên tâm sinh sống, sản xuất, kinh doanh.

Trả lời đại biểu Đỗ Đức Hồng Hà, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể báo cáo rằng, dự án xây dựng khu tổ hợp ga Ngọc Hồi có liên quan đến đường sắt Bắc - Nam tốc độ cao, vừa qua Bộ GTVT đã thống nhất với Hà Nội chuyển đoạn Yên Viên - Ngọc Hồi về cho Hà Nội để Hà Nội làm đường sắt đô thị, còn đường sắt Bắc-Nam thì đến Ngọc Hồi, chúng ta dừng lại sau đó đi tránh về phía Tây.

Tổ hợp này rộng 151 ha và hiện nay chúng ta đã thu hồi được 123 ha nhưng còn vướng một số thủ tục, cần chúng ta ngồi lại với nhau để xác định quy mô đường sắt quốc gia, đường sắt đô thị để triển khai tiếp tổ hợp ga Ngọc Hồi.

Đại biểu Nguyễn Tạo, đoàn Lâm Đồng: Để đảm bảo thi công các dự án cao tốc Bắc - Nam theo đúng tiến độ đến 2025 theo quy hoạch đã được Thủ tướng phê duyệt, đặc biệt là với những khó khăn, vướng mắc về chi phí bồi thường, hỗ trợ GPMB, tái định cư, đề nghị Bộ trưởng cho những giải pháp gì mang tính đột phá trên cơ sở, cơ chế chính sách pháp luật mang tính khả thi để giải quyết?

Trả lời đại biểu Nguyễn Tạo, Bộ trưởng GTVT cho hay, hiện nay, công tác bồi thường tái định cư, triển khai dự án công, PPP gặp rất nhiều khó khăn. Chúng tôi là đơn vị quản lý dự án cũng đồng cảm với các địa phương.

Khi thực hiện, chúng ta không được phép trái luật. Và khi thực hiện tuần tự tất cả các khâu, thủ tục thì sẽ mất rất nhiều thời gian.

Việc thu hồi đất rừng đang bị vướng mắc lớn nhất trong cả dự án đầu tư công và PPP vì khi lập báo cáo, chủ trương đầu tư, chúng ta chưa có tư vấn nhưng phải trình để thu hồi đất trước khi phê duyệt chủ trương đầu tư.

Về giải pháp, chúng ta cần đột phá về mặt thể chế. Việc nào xác định mất thời gian thì chấp nhận, công việc nào chưa cần thiết thì chuyển sang giai đoạn 2 để đẩy nhanh tiến độ giai đoạn 1, hoặc giảm thời gian nghiên cứu lập hồ sơ để có nhiều thời gian thực hiện dự án.

Đại biểu Dương Khắc Mai, Đoàn Đắk Nông: Tôi đánh giá tích cực Bộ GTVT trong việc tham mưu cho Chính phủ triển khai các Nghị quyết của Quốc hội và trong thực hiện các dự án giao thông trọng điểm quốc gia, nhất là các tuyến cao tốc nhằm kết nối vùng, liên vùng để phát triển kinh tế-xã hội và đảm bảo quốc phòng an ninh của đất nước. Tuy nhiên, hiện nay không ít các dự án giao thông chậm tiến độ, kém chất lượng gây lãng phí nguồn lực của đất nước và mất niềm tin của nhân dân. Việc xử lý các dự án chậm tiến độ rất khó và đòi hỏi quyết tâm chính trị cao, Bộ trưởng cho biết giải pháp và quyết tâm của Bộ?

Trả lời đại biểu Dương Khắc Mai, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể cho biết, việc chậm hiện nay so với chậm trước kia là khác nhau. Trước đây là liên quan tới vốn, bố trí vốn nhỏ giọt nên bị chậm kéo dài 5-7 năm, còn giờ chúng ta có đủ tiền nhưng do khâu tổ chức thực hiện, địa hình, thời tiết nên việc chậm hiện nay không nhiều.

Với quyết tâm hiện nay, Chính phủ kiểm tra hàng tháng, cần thiết Thủ tướng, Phó Thủ tướng sẽ đi kiểm tra cả thứ 7, chủ nhật thì động lực và việc giám sát hiện nay sâu sát hơn, các cơ quan địa phương đều ý thức đây là các dự án trọng tâm trọng điểm tạo đột phá nên rất quyết tâm.

“Bộ GTVT cũng vậy. Chúng tôi khẳng định đã bố trí vốn thì sẽ thanh toán đủ, bám sát xử lý nghiêm từ nhà thầu, ban quản lý dự án để kịp thời giải quyết vướng mắc”, Bộ trưởng cam kết.

Đại biểu Nguyễn Văn Thân, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp vừa và nhỏ: Vì sao hiện nay nhà đầu tư không mặn mà với các dự án BOT, nhất là lĩnh vực cầu đường? Đề nghị Bộ trưởng nói rõ bao nhiêu % hoàn thành dự án trọng điểm quốc gia tới 31/12/2025 thì được coi là "cơ bản hoàn thành"?

Trả lời đại biểu Thân, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể một lần nữa nhắc lại sự khác nhau giữa dự án BOT trước đây khi thực hiện theo Nghị định 108 và hiện nay làm theo hình thức PPP. Các dự án PPP hiện nay làm trên đường song hành, tuyến cao tốc. Còn BOT trước đây thực hiện trên đường hiện hữu, theo Nghị định 108 nên có một số vướng mắc, nhà đầu tư bức xúc.

Thực tế các bức xức chủ yếu là nhà đầu tư, ngân hàng lo ngại nợ xấu, hụt doanh thu. Do đó, chúng ta cần giải quyết dứt điểm các vướng mắc bao gồm quyền lợi của các nhà đầu tư, của các ngân hàng liên quan. Khi giải quyết xong, đại diện các ngân hàng đều rất ủng hộ nhưng mong muốn giải quyết vấn đề cũ của BOT.

“Chúng tôi sẽ phối hợp với các bộ ngành tham mưu về các vướng mắc đề rà soát kỹ. Bộ Giao thông sẽ cố gắng cùng các bộ, ngành rà soát kỹ, nhưng cũng cần nguồn lực để xử lý dứt điểm vấn đề này", Bộ trưởng nói.

Về vấn đề thứ 2, Đại biểu hỏi "cơ bản hoàn thành đến 2025" là gì? tôi xin giải thích: Đến thời điểm đó, những đoạn đường bình thường, về cơ bản chúng ta thảm nhựa toàn bộ và hoàn thành. Còn 1 số đoạn phải xử lý nền đất yếu, xử lý kéo dài, không đủ thời gian để thảm nhựa, nếu thảm sớm thì sẽ hỏng.

Đại biểu Lê Minh Nam (đoàn Hậu Giang) tranh luận: Sáng nay, Bộ trưởng đã nêu khó khăn trong thực hiện dự án theo hình thức PPP và trả lời tranh luận về việc một số dự án BOT không đảm bảo phương án tài chính, buộc phải xử lý bằng cơ chế riêng.

Tuy nhiên, thống kê của kiểm toán giai đoạn 2016-2020 cho thấy, thực hiện kiểm toán 83 dự án BOT và BT, kiểm toán nhà nước đã kiến nghị giảm thời gian thu phí so với ban đầu 302 năm.

Những thông tin nêu trên cũng cho thấy có những khó khăn trong giám sát quá trình thực hiện dự án BOT. Vậy đề nghị Bộ trưởng làm rõ thực trạng này và chia sẻ với cử tri những giải pháp đã và đang được Bộ triển khai để khắc phục?

Trả lời đại biểu Lê Minh Nam, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể cho biết, về kết quả kiểm toán của các dự án BOT như đại biểu nêu là 83 dự án, giảm 302 năm.

Chúng ta đã nghiên cứu thực tiễn, dự án BOT khi chúng ta chưa có Luật đầu tư công theo Nghị định 108 thì đấu thầu dự án là đấu thầu khi dự án đầu tư được duyệt, chưa phải thiết kế kỹ thuật được duyệt, chưa phải dự toán được duyêt.

Dự án đầu tư có phần dự phòng khối lượng, dự phòng trượt giá... Bởi vì theo quy định hợp đồng là hợp đồng nguyên tắc, ký hợp đồng theo dự án được duyệt. Trong hợp đồng có đưa điều khoản “sau khi dự án hoàn thành, căn cứ và kết quả quyết toán của dự án, Bộ GTVT cùng với nhà đầu tư điều chỉnh thời gian thu phí theo số liệu thực mà dự án được triển khai”.

"Vì vậy chúng ta có hai con số, con số kiểm toán nêu ra, chúng tôi đã báo cáo là số liệu này đúng nhưng chưa đúng bản chất, bởi chỉ đúng theo hợp đồng nguyên tắc, khi chưa có hồ sơ thiết kế, chưa triển khai, chưa giám sát, chưa điều chỉnh hợp đồng, Bộ trưởng Thể nói.

Con số thứ hai, theo Bộ trưởng Thể là từng dự án BOT, sau khi hoàn thành, được kiểm toán, quyết toán và ký hợp đồng điều chỉnh thời gian thu phí. Nên số liệu kiểm toán và số liệu được ký không khác nhau mà chỉ khác với hợp đồng nguyên tắc.

"Chứ không thể làm sai, vi phạm pháp luật nghiêm trọng được", ông Thể tái khẳng định và đề nghị đại biểu kiểm tra lại thông tin.

Trả lời Đại biểu Nguyễn Hữu Toàn, đoàn Lai Châu, Bộ trưởng Thể khẳng định, đa số dự án đang đảm bảo đúng tiến độ. Khi đã bố trí vốn, chúng tôi cam kết cuối năm sẽ hoàn thành giải ngân vốn.

Về dự án kết nối Hà Nội - Lào Cai với Lai Châu, đây là dự án ODA do Ban QLDA 2 thực hiện. Dự án này đang bị triển khai chậm do vừa phải thực hiện luật của Việt Nam và luật của Ngân hàng Phát triển Châu Á (ADB).

Trong 1-2 tháng sắp tới, chúng tôi sẽ triển khai đồng loạt cả 11 gói thầu từ đường cao tốc Hà Nội -Lào Cai đến Lai châu, đề nghị địa phương giúp việc giải phóng mặt bằng. Nếu không có mặt bằng, có tiền cũng không làm được.

Về trách nhiệm của Bộ GTVT, Bộ sẽ chỉ đạo Ban 2 chỉ đạo các nhà thầu làm nghiêm túc. Nếu không làm tốt, chểnh mảng sẽ bị xử lý ngay; nhà thầu làm không tốt sẽ cắt hợp đồng, xử lý nghiêm.

Trả lời đại biểu Đinh Ngọc Minh (đoàn Cà Mau), Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể cho rằng phản ánh một số đường cao tốc chất lượng kém thường rơi vào đường cấp thấp ( làm từ giai đoạn trước do hạn chế mức đầu tư -PV). Xây dựng cơ bản hiện nay phải làm thật tốt, dự án cao tốc hiện nay và sắp tới sẽ bám theo các tiêu chí này.

Nhắc lại các khâu thanh, kiểm tra trong quá trình thi công, xây dựng cao tốc hiện khá chặt chẽ, ngoài thanh tra ngành giao thông còn có sự tham gia của công an, thanh tra Chính phủ để hạn chế những vấn đề nhạy cảm, Tư lệnh ngành GTVT khẳng định mọi văn bản của ngành giao thông hiện nay đều được thực hiện nghiêm túc, chặt chẽ, đúng quy định của pháp luật.

Về định hướng phát triển đường sắt để giảm tải đường bộ, Bộ trưởng Thể cho biết, Chính phủ đang giao Bộ Kế hoạch và Đầu tư nghiên cứu, thẩm định dự án đường sắt Bắc Nam tốc độ cao. Kế hoạch là sẽ báo cáo Bộ Chính trị và phấn đấu trong nhiệm kỳ này báo cáo Quốc hội để xin chủ trương đầu tư. Khi có chủ trương đầu tư còn lập dự án đầu tư, 3-4 năm sau mới có thể triển khai.

Sắp tới hệ thống đường sắt hiện hữu sẽ đi theo định hướng thành vận chuyển hàng hoá, kết nối xuống các cảng cùng đường biển. Còn đường sắt Bắc Nam tốc độ cao sẽ vận chuyển hành khách để đảm bảo giao thông Bắc Nam thông suốt, nhất là vào dịp lễ Tết.

Về câu hỏi của đại biểu Trần Văn Tiến (đoàn Vĩnh Phúc), Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể thông tin, Quốc hội khoá XIV có đột phá khi ban hành Luật Đầu tư theo phương pháp đối tác công - tư PPP và hiện nay, luật PPP đi vào đời sống rất tốt.

Tuy nhiên, riêng lĩnh vực giao thông áp dụng PPP có khó khăn do tổng mức đầu tư rất lớn. Thời gian qua đã có một số 1 số dự án đầu tư thành công bằng PPP như Dầu Giây - Tân Phú, Tân Phú - Bảo Lộc. Các dự án này địa hình tốt, giải phóng mặt bằng ít nên dễ kêu gọi đầu tư.

Nhưng ở một số dự án có chi phí giải phóng cao, phải có hầm, cầu nhiều thì vốn 50% nhà nước không đủ để hấp dẫn nhà đầu tư.

Về việc đại biểu nêu hầu hết các dự án lụt tiến độ, Bộ trưởng GTVT thông tin thực chất chỉ có 1 số dự án chậm tiến độ. Mỗi năm, ngành GTVT hoàn thành 70-80 dự án, chỉ có 7-8 dự án chậm.

“Với những dự án chậm, có chất lượng chưa tốt, giải pháp chưa phù hợp dẫn đến lãng phí thì trách nhiệm chính ở Bộ GTVT, trong đó có tôi. Chúng tôi rất thấm thía và coi đây là phương châm phấn đấu, quyết tâm giải quyết tiến độ, kiểm tra tiến độ hàng tuần, tháng, ngày để có giải pháp kịp thời để các dự án đáp ứng được tiến độ nhưng chất lượng phải hàng đầu”, Bộ trưởng GTVT cho hay.

Trả lời câu hỏi của đại biểu Nguyễn Thị Thủy (đoàn Bắc Kạn), Bộ trưởng Thể cho biết, có những dự án quy mô lớn thì báo cáo Quốc hội, còn dự án nhóm A dưới 10.000 tỷ đồng thì thuộc thẩm quyền của Chính phủ theo luật đầu tư công.

Dự án Chợ Mới - Bắc Kạn đã được Chính phủ đề xuất và Quốc hội chấp thuận, hiện đã có vốn và Ban quản lý dự án 2 của Bộ GTVT đang hoàn chỉnh thủ tục để bàn giao mặt bằng cho tỉnh Bắc Kạn, sau đó triển khai. Bộ GTVT mong trong quá trình triển khai, đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Bắc Kạn và địa phương kết sức hỗ trợ việc giải phóng mặt bằng vì khu vực miền núi có địa hình rất phức tạp. Nếu không giải phóng mặt bằng sớm thì sẽ không kịp.

Về đường Hồ Chí Minh khu vực Bắc Kạn, miền núi phía Bắc, trong Nghị quyết 66 và 38 của Quốc hội đều có chỉ đạo, nếu một số đoạn chưa có thì làm mới, một số đoạn trùng với quốc lộ thì kết nối liên thông để thông tuyến giai đoạn 1 và giai đoạn 2 thì tính tới nâng cấp mở rộng.

Quốc lộ 3 hình thành từ lâu, nhiều đoạn cong, Bộ GTVT đã chỉ đạo Tổng cục Đường bộ phối hợp với địa phương một là mở bề rộng QL3; một số đoạn cong, thì mở rộng bán kính cong nhưng so với yêu cầu một số đoạn còn chưa đáp ứng nhất là khi lưu lượng giao thông lớn, điều kiện kinh tế xã hội một số vùng phát triển nhanh.

“Nhiệm kỳ này chúng tôi sẽ phối hợp với các địa phương để không chỉ với quốc lộ 3 mà còn nhiều quốc lộ khác có vấn đề về ATGT, từ đó tham mưu Chính phủ trình Quốc hội trước năm 2025 để bố trí vốn cho nhiệm kỳ 2026-2030”, Bộ trưởng nói.

Trả lời câu hỏi của đại biểu Phạm Thị Thanh Mai, Bộ trưởng GTVT cho biết, tất cả các danh mục đầu tư công, Bộ GTVT đều tổ chức các phiên họp, rà soát rất kỹ, không chỉ là chủ đầu tư đăng ký mà các vụ, các đơn vị, lãnh đạo Bộ đều xem xét tình hình thực tế từ đó chúng tôi mới xác định số vốn đăng ký.

Do đó, nhìn chung Bộ GTVT 2 năm qua đều đạt giải ngân từ 95 đến 96%. Các % còn lại chủ yếu rơi vào yếu tố bất khả kháng như là khó khăn về GPMB, khó khăn về địa chất. Vì vậy, Bộ sẽ tích cực chỉ đạo để không gây lãng phí do không giải ngân được vốn.

“Chúng tôi có niềm tin là 2022 và các năm tới, khi mà Bộ đăng ký với Quốc hội, với Chính phủ và được bố trí vốn thì chúng tôi sẽ bám sát từng tháng để làm sao đáp ứng được yêu cầu”, Bộ trưởng Thể nhấn mạnh.

Tư lệnh ngành GTVT cũng khẳng định "ngành giao thông không có tư duy nhiệm kỳ". Tất cả quốc lộ, cao tốc đều nằm trong quy hoạch, được định hướng nhiều chục năm, chứ không phải bộc phát đưa vào.

“Các dự án lớn thường nằm trong các Nghị quyết đại hội Đảng, Nghị quyết Bộ Chính trị về phát triển vùng. Những căn cứ này đảm bảo sự khách quan, minh bạch. Dù có thông tin người ta nêu là có tư duy nhiệm kỳ, nhưng ngành giao thông là ngành phát triển kết cấu hạ tầng, quy hoạch lâu dài, công trình mang tính liên vùng đột phá, nên không có tư duy nhiệm kỳ", Bộ trưởng Thể nói.

Đại biểu Phạm Thị Thanh Mai (Hà Nội) mở đầu phiên chất vấn buổi chiều đối với Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể.

Đại biểu Phạm Thị Thanh Mai, đoàn Hà Nội: Trước những áp lực lớn về việc triển khai nhiều dự án giao thông trọng điểm, quy trình rút gọn thực hiện dự án đã được Quốc hội thông qua, Bộ trưởng có cam kết giải ngân vốn đầu tư công trên 50.000 tỷ đồng giai đoạn kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021 – 2025 theo đúng yêu cầu của Quốc hội hay không?

Tại báo cáo của Bộ KH&ĐT tháng 4/2022, tại phiên giải trình của Uỷ ban Tài chính ngân sách Quốc hội về tình hình thực hiện pháp luật và đầu tư công và giải ngân vốn đầu tư công, một trong những tồn tại hạn chế là một số quy định quản lý đầu tư công của Việt Nam còn hạn chế, tồn tại tư duy nhiệm kỳ, nhất là khâu làm thẩm định, lựa chọn, sắp xếp thứ tự ưu tiên các dự án, việc lựa chọn dự án đầu tư công vẫn dựa vào chỉ tiêu định tính, thiếu các chỉ tiêu định lượng. Đề nghị Bộ trưởng cho biết những tồn tại hạn chế này có trong lĩnh vực giao thông không và giải pháp giải quyết vấn đề này là gì? Câu hỏi này cũng xin gửi tới Bộ trưởng Bộ KH&ĐT.

Đại biểu Nguyễn Thị Thuỷ, đoàn Bắc Kạn: Hiện trạng giao thông của nhiều tỉnh miền núi phía Bắc, trong đó có Bắc Kạn là 3 không: Không có đường sắt, không có đường thuỷ và không có đường hàng không, chỉ trông chờ vào đường bộ. Đối với đường cao tốc Chợ Mới - Bắc Kạn, Bộ có quyết định chủ trương đầu tư, vậy khi nào tổ chức triển khai thực hiện tuyến đường này?

Đường Hồ Chí Minh qua Bắc Kạn dài 120km cơ bản trùng với QL3 hiện nay, đang là đường cấp 4 miền núi còn nhiều đoạn quanh co, nhỏ hẹp và chưa đúng với yêu cầu của Nghị quyết 38 và 66 của Quốc hội. Nghị quyết yêu cầu hướng tuyến phải tương đối thẳng, tránh độ dốc lớn, giảm thiểu qua khu dân cư, nâng cấp tối đa tuyến đường. Xin Bộ trưởng cho biết giải pháp khắc phục vấn đề nêu trên?

Đại biểu Trần Văn Tiến, đoàn Vĩnh Phúc: Quốc hội khoá XIV ban hành Luật Đầu tư theo phương pháp đối tác công - tư nhằm huy động mọi nguồn lực, giảm gánh nặng cho ngân sách nhà nước nhưng kết qủa đạt không như mong muốn, nhất là các công trình cao tốc. Đề nghị Bộ trưởng cho biết nguyên nhân và các giải pháp trong thời gian tới?

Theo báo cáo. hầu hết các công trình, dự án cao tốc đều chậm tiến độ hoàn thành, làm giảm hiệu quả sử dụng đồng vốn, ảnh hưởng đến phát triển KT-XH và tăng trưởng kinh tế, đề nghị Bộ trưởng cho biết trách nhiệm của Bộ trưởng và giải pháp trong thời gian tới?

Đại biểu Đinh Ngọc Minh, đoàn Cà Mau: Hiện cả nước đang dồn sức làm các hệ thống đường cao tốc, phấn đấu đến năm 2030 có khoảng 5.000km, tuy nhiên, chất lượng đường cao tốc được xây dựng vừa qua bộc lộ nhiều vấn đề, mặt đường gồ ghề, sụt lún, nhiều nơi phải cắm biển chờ lún. Theo Bộ trưởng nguyên nhân là gì và có giải pháp gì trong thời gian tới?

Để giảm tải cho đường bộ, đường sắt trên thế giới là một ngành có hiệu quả cao, an toàn, chi phí vận tải thấp hơn đường bộ. Tuy nhiên, đường sắt của Việt Nam chỉ chiếm 0,2% về thị phần hành khách, 1,2% thị phần về vận tải. Đây là tài sản rất lớn của quốc gia. Bộ trưởng có hướng có cơ cấu lại ngành đường sắt trong giai đoạn này theo Nghị quyết 12 của Trung ương hay không?

Đại biểu Nguyễn Hữu Toàn, đoàn Lai Châu: Luật Đầu tư công có quy định rất quan trọng để kiểm soát việc chống vốn dàn trải và kéo dài thời gian thực hiện, yêu cầu phải đảm bảo thời gian bố trí vốn nhóm A không quá 6 năm, nhóm B không quá 4 năm, nhóm C không quá 3 năm. Bộ trưởng có thể cho biết, trong kế hoạch của Bộ thực hiện việc này như thế nào. Nếu phát hiện vi phạm thì xử lý ra sao?

Dự án kết nối đường cao tốc Nội Bài - Lào Cai với TP Lai Châu đã được đưa vào kế hoạch đầu tư công giai đoạn 2016-2021 nhưng qua giám sát, tiến độ triển khai chậm, cử tri lo lắng có thể kéo dài thời gian thực hiện. Đề nghị Bộ trưởng cho biết giải pháp và dự án có thể hoàn thành trong giai đoạn 2021 – 2025 hay không?

Tiếp thu những ý kiến của đại biểu Lê Tất Hiếu (đoàn Vĩnh Phúc), Bộ trưởng GTVT nhìn nhận: Nghị định 100 khi ban hành đã tạo đột phá lớn tuy nhiên còn 1 số điểm hạn chế, trong đó có vấn đề xe quá tải.

“Bộ GTVT kiến nghị sắp tới sẽ khắt khe hơn với xe vượt tải. Tới đây, Bộ kiến nghị nếu xe quá tải trên 20% sẽ tịch thu ngay xe để răn đe”, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể cho hay.

Theo Bộ trưởng Thể, việc đánh giá thiệt hại trên 100 triệu đồng rất khó do con đường tồn tại thì lâu nhưng xe vượt tải thời điểm kiểm tra chỉ là tức thời, do đó khó đánh giá chính xác thiệt hại để xử lý hình sự. Nhưng tới đây, sẽ đi theo hướng phạt nặng, phạt nghiêm để răn đe, nếu vượt tải đến mức độ nhất định sẽ bị tịch thu phương tiện, nhằm bảo vệ các công trình giao thông.

Liên quan đến ý kiến đại biểu Nguyễn Thanh Phong (đoàn Vĩnh Long), Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể thông tin: Về các tồn tại của BOT, Bộ GTVT đã chỉ rõ trong báo cáo, Bộ đã chia thành nhóm, hiện nay có 1 số trạm chưa thu phí, Bộ GTVT kiến nghị có giải pháp cho kiểm toán, thanh tra, cơ quan chức năng vào cuộc, sau đó xem xét phương án để giải quyết.

Đối với các dự án đang giảm doanh thu có 2 nguyên nhân, trong đó có nguyên nhân vừa qua giảm cước đường bộ qua trạm theo Nghị quyết 35 của Chính phủ khắc phục những ảnh hưởng của dịch Covid-19. Theo hợp đồng đã ký, các dự án 3 năm tăng giá một lần, tối đa 18%.

Hiện nay, Chính phủ chưa đồng ý cho tăng giá do kinh tế còn khó khăn vì dịch Covid-19 nhưng Bộ GTVT cho rằng cần phải có giải pháp (có thể không tăng tối đa 18% mà tăng một mức nào đó) để giải quyết nguồn thu cho doanh nghiệp. Các doanh nghiệp BOT cũng rất khó khăn sau dịch bệnh.

Đối với các trạm BOT còn nhiều bất cập thuộc thẩm quyền của Bộ, sẽ phối hợp với địa phương để thực hiện.

Theo báo cáo mà Bộ gửi các đại biểu Quốc hội cũng có những nhóm BOT vượt thẩm quyền của Bộ, nếu bố trí vốn phải có ý kiến của Quốc hội, Quốc hội đồng ý mới có kinh phí để giải quyết.

Đối với chất vấn của ĐB về tiến độ các dự án trọng điểm, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể báo cáo, Bộ GTVT không chỉ kiểm tra tiến độ và kiểm tra cả chất lượng, kiểm tra cả các vấn đề chống lãng phí, từ khâu lập chủ trương đầu tư đến lập dự án đầu tư, đưa ra nhiều phương án để so sánh, lựa chọn. Trong quá trình thiết kế, giải pháp kỹ thuật của từng hạng mục cũng cần xem xét kỹ lưỡng, trong quá trình thi công xem xét triển khai phù hợp với điều kiện thực tiễn làm sao cho nhanh nhất, đảm bảo chất lượng nhưng phải tiết kiệm nhất.

Đây là công tác thường xuyên của Bộ và của các nhà đầu tư dự án, phải có trách nhiệm với ngân sách Nhà nước, khi làm xong sẽ có các cơ quan chức năng kiểm tra, thanh tra để đánh giá phương án hợp lý hay không, có lãng phí hay không.

Riêng về tiến độ, nếu không đạt cũng là lãng phí bởi tiền đã đầu tư nhưng chưa khai thác được.

Về ý kiến của đại biểu Hồ Thị Minh (đoàn Quảng Trị), Bộ trưởng GTVT cho biết: Tuyến tránh Đông Hà là tuyến tránh quan trọng của tỉnh Quảng Trị, được chia làm 3 dự án, trong đó một dự án đã triển khai xong. Còn 1 dự án 13km đang chuẩn bị triển khai. Hiện nay trong điều kiện khó khăn, Bộ GTVT đã làm việc với tỉnh Quảng Trị, nếu đồng thuận làm đoạn 4,3km còn lại chậm lại, thay thế bằng việc đi trên đường địa phương, Bộ GTVT sẽ đầu tư đoạn còn lại 13km, vì không đủ tiền để làm toàn bộ 20km.

Bộ và địa phương đã cam kết thực hiện phương án này, trong đó, Bộ đang bố trí làm 13km đoạn cuối, đối với 4,3km còn lại theo cam kết sẽ thực hiện đi theo đường địa phương, cách tuyến tránh 500m và hạ tầng tương đối tốt.

Sau khi Quảng Trị đồng thuận, Chính phủ đã xem xét, Quốc hội cũng đã đồng ý và hiện nay, 13km đoạn cuối đang được triển khai.

Tuy nhiên, Bộ GTVT cũng sẽ tiếp thu ý kiến của đại biểu, thời gian tới sẽ phối hợp với Quảng Trị cố gắng khi làm xong 13km đoạn cuối và thu xếp làm luôn 4,3km còn lại khi đủ điều kiện.

Đối với ý kiến của đại biểu Lâm Văn Đoan (đoàn Lâm Đồng), Bộ trưởng GTVT cho biết, hiện nay theo Luật, nhóm A trở nên được quyền tách giải phóng mặt bằng, nhóm B và C hiện nhiều đại biểu Quốc hội cũng đã kiến nghị cho tắt.

Việc tách giải phóng mặt bằng ra khỏi dự án đầu tư sẽ giúp cho nhiều địa phương giải quyết nhanh hơn tiến độ thực hiện dự án nhưng phải đúng quy định của pháp luật và đảm bảo chính xác.

Về công tác bồi thường, hỗ trợ tái định cư, Chính phủ đã có chỉ đạo rất rõ, thực hiện đúng chủ trương, bồi thường tái định cư sao cho người dân không bị thiệt, phải có chỗ ở mới với sinh kế ổn định và tốt hơn vị trí cũ. Các địa phương phải bám vào tiêu chí này để triển khai các khu tái định cư.

Để đẩy nhanh tiến độ, trong Nghị quyết 43, Quốc hội đồng tình cho Chính phủ và các nhà đầu tư xem xét chỉ định thầu. Khi thực hiện chỉ định thầu, tư vấn cả các khu tái định cư. Sau khi làm xong, tổng kết lại để điều chỉnh luật làm sao cho rút ngắn được thời gian hơn.

Công tác bồi thường tái định cư của các địa phương là công tác vô cùng vất vả, khó khăn, nếu không có cơ chế mang tính đột phá.

Đây là hạng mục phụ trong các công trình chính, làm đường giao thông phải có mặt bằng, có mặt bằng phải có tái định cư. Do đó, hạng mục phụ nên chăng có nhiều cơ chế nhanh hơn, ngắn hơn, thậm chí, nên chỉ định thầu một số hạng mục để rút ngắn thời gian thực hiện.

Liên quan đến QL27, đây là quốc lộ quan trọng. Tuy nhiên, trong nhiệm kỳ này, tập trung vào các dự án trọng điểm nên nhiều tuyến quốc lộ không triển khai nhiều như nhiệm kỳ trước nhằm tạo nền tảng hạ tầng đột phá phát triển kinh tế, xã hội. Gần như 2/3 nguồn vốn đã được sử dụng phát triển các dự án trọng điểm.

QL27 cùng nhiều quốc lộ ở nhiều địa phương hiện nay vì khó khăn về nguồn vốn, thuộc đối tượng ưu tiên 2 nên việc đầu tư triển khai còn chậm.

Bộ GTVT ghi nhận đề xuất của Lâm Đồng và sẽ giao cho các cơ quan nghiên cứu, khi có đủ điều kiện sẽ triển khai QL27.

Về cơ chế xin 50% vốn TW và 50% vốn địa phương, Bộ GTVT tiếp thu sẽ báo cáo của Chính phủ để Chính phủ xem xét và có những giải pháp phù hợp.

Trả lời đại biểu Âu Thị Mai, đoàn Tuyên Quang, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể cho hay, trong điều kiện vật giá tăng vọt, một số nhà thầu nghiêm túc đã thực hiện hết trách nhiệm theo hợp đồng. Tuy nhiên, cũng có một số nhà thầu có tư tưởng chần chừ, trông chờ vật tư, vật giá xuống.

Tuy nhiên, quan điểm của Bộ rất nghiêm khắc, cần phải có trách nhiệm đối với ngân sách của Nhà nước, địa phương và với các dự án trọng điểm. Do đó, không được chần chừ trong triển khai thực hiện dự án.

Bộ GTVT đã giao ban QLDA phối hợp với nhà thầu kiểm soát nhật ký công trình, nghiệm thu cơ sở để xác định thời điểm thi công làm cơ sở để làm thanh quyết toán sau này và có điều chỉnh giá theo thời điểm.

Thời gian vừa qua, dựa án Mỹ Thuận - Cần Thơ, khi giá cát lên cao, các nhà thầu cũng có dấu hiệu thi công cầm chừng, Bộ GTVT đã cương quyết, xây dựng kế hoạch với nhà thầu, cam kết nếu không đảm bảo tiến độ sẽ cắt hợp đồng, cấm tham gia thầu trong dự án giao thông trên cả nước. Đây là những dự án trọng điểm và được bố trí ngân sách phải thực hiện theo hợp đồng, và có những biện pháp hỗ trợ khi gặp khó khăn.

Dự án này sau khi được chấn chỉnh, đến nay tiến độ cơ bản đã đảm bảo.

Đối với một số dự án ở cao tốc Bắc - Nam phía Đông ở Bình Thuận cũng có trường hợp tương tự, Bộ GTVT đã mạnh dạn cắt khối lượng khoảng 16km của nhà thầu đi kèm các chế tài theo quy định của pháp luật, đảm bảo tất cả các nhà thầu đã ký hợp đồng phải thực hiện nghiêm tiến độ.

Nếu khó khăn phải đề xuất để phối hợp giải quyết, không thể vì lý do vật giá mà làm chậm tiến độ dự án.

Đối với Ban QLDA, nếu ban nào không nắm được tiến độ, khó khăn của nhà thầu, không giải quyết được vướng mắc và không kịp thời phản ánh về Bộ, không phối hợp chặt chẽ với các địa phương để giải phóng mặt bằng… đều bị xử lý.
Hiện nay thực hiện Luật Đầu tư công, đã ghi vốn và phải giải ngân đầy đủ, không có lý do gì để chậm tiến độ. Tới đây, các hoạt động xây dựng cơ bản phải vào khuôn khổ, căn cứ vào hợp đồng để điều hành, nếu có khó khăn sẽ phối hợp giải quyết.

Các đại biểu tiếp tục đặt câu hỏi

​​Đại biểu Âu Thị Mai (đoàn Tuyên Quang): Trước tình hình giá nguyên vật liệu hiện nay tăng cao, xin Bộ trưởng cho biết, có hiện tượng các nhà thầu có tâm lý thi công cầm chừng, chờ có sự điều chỉnh giá nên ảnh hưởng đến tiến độ thi công các công trình trọng điểm quốc gia hay không? Nếu có, giải pháp gì để khắc phục?

Hiện tại, một trong những nguyên nhân dẫn đến chậm tiến độ thi công công trình do một số nhà thầu năng lực tài chính yếu kém, Bộ trưởng đã có những giải pháp gì để xử lý tình trạng nêu trên.

Đại biểu Lâm Văn Đoan (đoàn Lâm Đồng): Hiện dự án bồi thường giải phóng mặt bằng và dự án hỗ trợ tái định cư thành dự án độc lập với tổng thể dự án đầu tư các cao tốc đang và đã triển khai. Việc đổi mới này đã giúp đẩy nhanh thời gian hoàn thiện dự án, giảm chi phí giải phóng mặt bằng, hạn chế phải điều chỉnh dự án nhiều lần. Tuy nhiên, việc đổi mới trong công tác bồi thường, hỗ trợ tái định cư chưa được rõ ràng. Bộ trưởng đã chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành tham mưu cho Chính phủ các giải pháp gì khắc phục?

Cử tri Lâm Đồng có kiến nghị Bộ GTVT quan tâm hoàn thiện nốt đoạn 20km còn lại QL27 nhằm đảm bảo thông suốt toàn tuyến quốc lộ theo cơ chế chính sách nguồn dự phòng năm 2022 hoặc vốn đầu tư công 2021 – 2025 theo tinh thần cân đối 50% vốn ngân sách TW và 50% ngân sách địa phương góp phần phát triển kinh tế xã hội vùng Tây Nguyên nói chung và Lâm Đồng nói riêng.

Đại biểu Hồ Thị Minh (đoàn Quảng Trị): Dự án đường tránh phía Đông đường Đông Hà tỉnh Quảng Trị, đến nay vẫn còn dang dở. Bộ trưởng cho biết giải pháp đầu tư 4,2km còn lại để nối tuyến, thông đường tránh, giảm áp lực giao thông trên thành phố Đông Hà.

Đại biểu Nguyễn Thanh Phong (đoàn Vĩnh Long): Tiến độ chất lượng và công tác phòng chống thất thoát, lãng phí trong triển khai các dự án công trình giao thông quốc gia, công tác kiểm tra giám sát các dự án đường cao tốc, BT có giải pháp gì về vấn đề nêu trên. Biện pháp xử lý các tồn đọng trong triển khai đầu tư, khai thác kinh doanh các dự án giao thông theo hình thức BOT.

Đại biểu Lê Tất Hiếu (đoàn Vĩnh Phúc): Một số công trình giao thông xuống cấp nghiêm trọng, thiệt hại hàng tỷ đồng, một trong những nguyên nhân cơ bản do xe quá tải gây ra. Tuy nhiên, hành vi vi phạm quy định về ATGT với lỗi quá tải, hiện nay, các cơ quan chức năng chủ yếu chỉ có thể xử phạt hành chính theo Nghị định 100/2019 mà không thể xử lý hình sự do không có cơ sở để xác định giá trị thiệt hại, vì vậy tính răn đe không cao.

Tại Điều 20, Bộ Luật Hình sự 2015 quy định về tội vi phạm quy định về ATGT, trong đó quy định nếu gây thiệt hại từ 100 triệu đồng trở lên thì phải chịu trách nhiệm hình sự. Xin Bộ trưởng cho biết, về mặt kinh tế kỹ thuật, khi xác định được phương tiện, mức độ quá tải, hành trình xe chạy trên đường, thì có thể xác định mức độ thiệt hại cụ thể về vật chất để xử lý hình sự theo pháp luật hay không?.

Về câu hỏi của đại biểu Trương Trọng Nghĩa (đoàn TP.HCM), Bộ trưởng Thể cho biết, Trung ương đã nhận thấy việc bất cập trong hệ thống cao tốc.

Trong quá trình nghiên cứu để xây dựng quy hoạch, dù năm 2020 rất khó khăn nhưng xác định nếu không có quy hoạch giao thông sẽ không có kế hoạch 2021 - 2025 tốt được, nên ngành GTVT đã đề xuất điều chỉnh quy hoạch, xây dựng một số phương án căn cứ vào các con đường mang tính chiến lược, đột phá.

Sau khi quy hoạch được Chính phủ phê duyệt, Chính phủ đã chỉ đạo xây dựng đề án xây dựng 5.000km cao tốc và đưa ra một số tiêu chí. Một trong số đó là làm sao để cân đối cao tốc giữa các vùng miền, khai thác tiềm năng thế mạnh của các vùng hiện nay đang rất tốt, những vùng tiềm năng. Nên những vành đai 4 vùng Thủ đô Hà Nội, vành đai 3 TP.HCM được quyết tâm đầu tư và gần như là đầu tư công để chắc chắn hoàn thành nhanh.

Còn vùng đồng bằng sông Cửu Long, như các đại biểu phản ánh, hệ thống cao tốc còn yếu kém nên việc thu hút đầu tư, làm kinh tế khó khăn, chính vì thế, Bộ GTVT đã tham mưu để xây dựng cao tốc Châu Đốc - Cần Thơ - Cần Đề để kết nối liên vùng, liên vận quốc tế kết nối xuống cảng để mang lại đột phá lớn cho đồng bằng sông Cửu Long.

Còn dự án Biên Hòa - Vũng Tàu là cứu cánh cho cả vùng Đông Nam Bộ, nếu không có cao tốc này, sắp tới hàng hóa không xuống được Cái Mép - Thị Vải. Công suất của Cái Mép - Thị Vải rất lớn, kinh tế khu vực này rất tốt nhưng Quốc lộ 51 quá tải, không đủ điều kiện để đáp ứng.

“Có nhiều ý kiến làm dự án Biên Hòa - Vũng Tàu làm theo hình thức PPP nhưng chúng tôi e ngại làm theo cách thức này bị chậm, không hoàn thành tiến độ, ảnh hưởng tới phát triển kinh tế chung nên phải dùng đầu tư công cho dự án này”, Bộ trưởng Thể cho hay.

Với Tây Nguyên, có dự án cao tốc Buôn Mê Thuột để kết nối toàn bộ các tỉnh thuộc Tây Nguyên với nhau và xuống biển. Khi xong con đường này, ở Buôn Mê Thuột cũng có thể hình thành các khu cận công nghiệp vì cự ly khoảng 117km chỉ như Hà Nội tới Hải Phòng, hoàn toàn có thể phát triển Tây Nguyên theo hướng công nghiệp.

Sắp tới còn nhiều con đường, Hà Nội - Hòa Bình; Mộc Châu - Sơn La - Điện Biên, đường ven biển từ Hải Phòng - Quảng Ninh, từ Hải Phòng - Ninh Bình…

“Trong kế hoạch, Chính phủ đã nhìn thấy một số khu vực có tiềm năng lớn, cần có đường cao tốc đột phá để các nhà đầu tư đến. Những vùng đã phát triển tốt nhưng còn tắc nghẽn hạ tầng thì cần phải tập trung. Chính vì thế, Chính phủ đã trình Quốc hội và những người làm giao thông như chúng tôi rất mừng”, Bộ trưởng Thể chia sẻ.

Nhấn mạnh đây là nhiệm kỳ mà Quốc hội ủng hộ rất lớn cho các dự án trọng điểm quốc gia, Bộ trưởng GTVT kỳ vọng, qua nhiệm kỳ này, sự mất cân đối giữa các vùng miền về đường cao tốc, hạ tầng sẽ được điều chỉnh, các trung tâm lớn sẽ được hỗ trợ tạo điều kiện để phát triển.

Với câu hỏi của đại biểu Nguyễn Quang Luân (đoàn Bình Dương), Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể khẳng định: “Ở địa phương nào chúng tôi cũng quan tâm. Những địa phương có điều kiện phát triển kinh tế tốt, dư địa lớn nếu đầu tư tạo điều kiện hơn sẽ mang về lợi ích quốc gia lớn hơn. Còn những vùng khó khăn chúng ta hơi chậm 1 chút”..

Theo Bộ trưởng Thể, hiện chúng ta có ưu tiên trước mắt và lâu dài. Và Bình Dương nói riêng, khu vực Đông Nam Bộ nói chung là ưu tiên trước mắt.

Về đường QL1K, Bộ GTVT đang tiếp tục chỉ đạo quyết liệt cho Tổng cục Đường bộ xử lý. Quan điểm của Bộ GTVT, khi đã có tuyến tránh, tuyến quốc lộ thì những tuyến cũ, tuyến đi trong đô thị sẽ bàn giao cho địa phương để địa phương quản lý, khai thác tốt nhất.

“Chúng tôi sẽ tiếp thu, rà soát để trả lời riêng cho đại biểu và hứa sẽ hoàn thành nhanh nhất có thể”, Bộ trưởng nói.

Các đại biểu tiếp tục chất vấn

Đại biểu Phan Thái Bình, đoàn Quảng Nam: Hiện nay, một số tuyến đường giao thông quan trọng trong đó có nhiều dự án đường giao thông quan trọng xuyên rừng tự nhiên. Xin Bộ trưởng cho biết giải pháp để có thể vừa xây dựng được đường vừa hạn chế ảnh hưởng tới rừng tự nhiên?

Do một số nguyên nhân khách quan khiến giá vật liệu leo thang, vậy những hợp đồng được điều chỉnh theo giá sẽ được điều chỉnh còn những hợp đồng cố định, trọn gói thì không nên các doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp vừa và nhỏ rất khó khăn. Đề nghị Bộ trưởng cho biết cần điều chỉnh vấn đề này như thế nào?

Đại biểu Trương Trọng Nghĩa (đoàn TP.HCM): Báo Nhân dân hàng tháng số thứ 3/2022, có viết: “Không những tiến độ giao thông chậm mà các tuyến cao tốc ở VN phân bổ không đồng đều, có tình trạng trắng cao tốc ở các vùng kinh tế động lực như đông nam bộ, tây nam bộ, vùng có vị trí chính trị quan trọng như Tây Nguyên, Tây Bắc. Vùng kinh tế trọng điểm Nam Bộ bao gồm 8 tỉnh thành phố chiếm 45% GDP cả nước đóng góp 42% ngân sách quốc gia nhưng chưa được đầu tư cao tốc tương xứng, có dấu hiệu lệch pha, nếu như cả nước hiện có 1.160 km cao tốc thì khu vực phía Nam chỉ có chưa đầy 100km”.

Tình hình trên kéo dài hàng chục năm, việc đầu tư hạ tầng giao thông tiêu tốn nguồn lực cực lớn hàng trăm tỉ USD, tác động trực tiếp vào hiệu quả nền kinh tế. Xin Bộ trưởng cho biết nguyên nhân, trách nhiệm, hiệu quả, giải pháp, tiến độ khắc phục?

Đại biểu Nguyễn Quang Luân (Đoàn Bình Dương): Tuyến QL1K có đoạn dài 6km chạy qua TP. Di An, tỉnh Bình Dương nay đã được nhà đầu tư BOT giao lại cho Bộ GTVT nhưng trạm BOT chưa được dỡ bỏ, điện chiếu sáng hư hỏng nặng. Theo kiến nghị của cử tri, UBND tỉnh đã đề nghị Bộ GTVT giao lại cho địa phương quản lý, lắp lại hệ thống chiếu sáng nhưng đến nay chưa được giải quyết.

Bộ trưởng có còn thương mến Bình Dương không. Nếu còn, khi nào kiến nghị trên được xử lý?

Liên quan đến trạm thu phí Bắc Thăng Long - Nội Bài mà đại biểu Nguyễn Văn Hiếu, Đoàn Quảng Ngãi phản ánh, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể cho biết, thời điểm hai năm trước trả lời đại biểu Hiếu, doanh thu BOT ở trạm này tốt. Tuy nhiên, thời gian qua, do ảnh hưởng của dịch Covid-19, lưu lượng phương tiện giảm, thậm chí nhiều thời điểm không có xe di chuyển qua trạm ảnh hưởng đến doanh thu của trạm BOT này.

Tuy nhiên, Bộ sẽ tiếp thu ý kiến của đại biểu Hiếu và tiến hành rà soát lại để đảm bảo công bằng cho nhà đầu tư và người dân.

“Không chỉ riêng trạm thu phí Bắc Thăng Long - Nội Bài mà với những dự án khác gặp khó khăn, trên cơ sở giám sát, Bộ cũng sẽ có những điều chỉnh để đảm bảo hài hoà giữa lợi ích của người dân và quyền lợi của nhà đầu tư. Tới đây, sau khi rà soát, kiểm tra nếu đủ điều kiện, sẽ yêu cầu dừng thu phí tại trạm thu phí Bắc Thăng Long - Nội Bài, đồng thời tháo bỏ ngay trạm này”, Bộ trưởng GTVT nói.

Đối với ý kiến đại biểu Nguyễn Anh Trí, đoàn Hà Nội và đại biểu Nguyễn Thị Phú Hà, đoàn Hoà Bình, Bộ trưởng Thể cho biết, đến năm 2019, theo đề án của Chính phủ đã giao, mỗi trạm BOT ít nhất phải có 2 làn thu phí tự động.

Tuy nhiên, nếu việc dán thẻ thu phí không dừng ETC không được nhiều thì việc thu phí trên các làn này sẽ khó khăn, tạo ra sự bất cập nếu mở rộng nhiều, gây ra sự mất cân đối khi làn tự động xe lưu thông ít, còn làn thu phí thủ công lượng xe lại nhiều, dẫn đến nhiều vấn đề có thể xảy ra như ùn tắc tại các trạm thu phí.

Cho đến nay, việc dán thẻ ETC đã đạt được hơn 3 triệu ô tô, đây là thời điểm chín muồi để thực hiện thu phí không dừng.

Ngoài ra, năm 2019, hầu hết các trạm BOT cũng đã đảm bảo đúng việc lắp đặt 2 làn thu phí không dừng theo đúng tiến độ.

Trong thời gian vừa qua, Chính phủ họp rất nhiều để chỉ đạo việc triển khai thu phí không dừng trên tại các trạm BOT.

Các nhà đầu tư đã cam kết với Chính phủ đến ngày 31/7 sẽ lắp đặt xong các làn thu phí không dừng. Hiện nay, các thiết bị đã nhập xong và trong tháng 6,7 sẽ thực hiện việc lắp đặt.

VEC cũng đã cam kết với Chính phủ theo đúng tiến độ này. Còn đến ngày 31/7, nếu trạm thu phí nào chưa hoàn thành sẽ buộc xả trạm cho đến khi lắp đặt, vận hành xong thì cho thu phí trở lại bình thường.

Bộ trưởng Thể cũng thông tin, Tổng công ty Đường cao tốc vốn điều lệ chỉ có 1.000 tỷ còn vay hơn 120.000 tỷ, khi tái cơ cấu,Tổng công ty này không thể vay để triển khai các dự án.
Trong kỳ họp này, Chính phủ đã cho cơ chế cấp phát vốn vay nước ngoài về cho Tổng công ty Đường cao tốc, do đó vấn đề tài chính của doanh nghiệp này thời gian tới sẽ được giải quyết.

“Về phương án tài chính hiện đã trình lên Quốc hội. Khi Quốc hội thống nhất, Tổng công ty Đường cao tốc và Bộ GTVT cùng các bên có liên quan sẽ có căn cứ để triển khai thức. Hiện chưa có chủ trương của Quốc hội cũng không thể làm được”, Bộ trưởng nói.

Thời gian vừa qua, vừa vướng chủ trương, cơ chế vừa không có tiền đã ảnh hưởng đến tiến độ triển khai các dự án của Tổng công ty Đường cao tốc.

Theo đúng cam kết với Chính phủ, đến ngày 31/7 tới đây, VEC cũng phải hoàn thành xong việc lắp đặt và vận hành thu phí không dừng trên các tuyến cao tốc do VEC quản lý. Nếu không hoàn thành sẽ phải xả trạm.

Riêng với các trạm còn lại, đến thời điểm này, cơ bản đã xong, đến 30/6, các trạm này sẽ lắp đủ làn thu phí tự động và mỗi trạm chỉ có 2 làn để giải quyết tình huống sự cố và dành cho phương tiện ưu tiên.
Người đứng đầu ngành GTVT khẳng định, việc triển khai các dự án BOT là vấn đề liên quan đến người dân và nhạy cảm, cũng được các cơ quan chức năng quan tâm. Đến nay, chưa phát hiện lợi ích nhóm liên quan đến nhà đầu tư.

Đại biểu tiếp tục hỏi:

​​Đại biểu Nguyễn Anh Trí, đoàn Hà Nội: Hoạt động thu phí không dừng sẽ làm minh bạch hơn hoạt động thu tiền, tài chính trong việc thu phí không dừng. Đến nay, thu phí không dừng vẫn chưa thực hiện xong. Nguyên nhân của sự ngần ngại triển khai thu phí không dừng của nhà đầu tư, cử tri cho rằng có sự gian lận, lợi ích nhóm, vậy có thật hay không, biện pháp gì để ngăn chặn nếu có? Bộ trưởng có thể chia sẻ kinh nghiệm gì để triển khai BOT mạnh mẽ trên toàn quốc thời gian tới?.

Đại biểu Nguyễn Thị Phú Hà, đoàn Hoà Bình: Khi triển khai các dự án BOT đã xây dựng các phương án tài chính nhưng thời gian vừa qua rất nhiều dự án BOT không đạt được phương án tài chính theo yêu cầu. Đến nay lại phát sinh thêm các trạm thu phí không dừng, Bộ trưởng cho biết rõ đến nay, Bộ đã điều chỉnh các phương án tài chính cho các doanh nghiệp chưa nhằm đảm bảo quyền lợi cho các nhà đầu tư và đảm bảo môi trường kinh doanh cho các doanh nghiệp?

Đối với dự án đầu tư của VEC chậm trễ cũng là do khó khăn trong việc xác định phương án tài chính. Các dự án của VEC hiện nay không có phương án tài chính liên quan đến thu phí không dừng nên trong nhiều năm qua không triển khai thực hiện được. Theo yêu cầu đến ngày 31/7, nếu không thực hiện được sẽ phải xả trạm. Trong khi đó, nguồn thu phí không dừng thực tế là nguồn ngân sách nhà nước để hoàn trả cho các nhà đầu tư. Khi xả trạm, mất nguồn ngân sách nhà nước, ai chịu trách nhiệm?

Đại biểu Nguyễn Văn Hiếu, Đoàn Quảng Ngãi: Theo quy định, các trạm BOT khi hoàn vốn sẽ dừng thu phí, cách đây 2 năm, Bộ trưởng đã trả lời tôi về kiến nghị dỡ bỏ trạm thu phí Bắc Thăng Long - Nội Bài trên đường Võ Văn Kiệt. Trong công văn trả lời, dự án này đang trong giai đoạn chuẩn bị kết thúc thời gian thu phí hoàn vốn. Nhưng đến nay, trạm vẫn hoạt động bình thường. Xin Bộ trưởng trả lời khi nào trạm thu phí này sẽ chính thức được dỡ bỏ?

Trả lời Đại biểu Đào Chí Nghĩa (đoàn Cần Thơ) về tiến độ các công trình giao thông, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể cho biết, vấn đề chậm tiến độ có nhiều lý do, trong đó lý do lớn là nguồn vốn chúng ta bố trí không đủ.

Nhưng từ năm 2016, có Luật Đầu tư công thì tất cả các dự án đều được bố trí đủ tiền. “Khi đủ tiền thì chúng ta không lo về vốn nữa do đó đã giải quyết được một phần”, ông nói.

Thứ hai là về GPMB, nếu địa phương mà quyết liệt thì dự án làm rất là nhanh. Một lần nữa, Bộ trưởng GTVT bày tỏ mong muốn các địa phương cần phải tập trung GPMB để tiến độ các dự án được đẩy nhanh.

Bộ trưởng GTVT cũng nêu ra những khó khăn về địa hình, địa chất. Dự án giao thông gặp nhiều vấn đề khi đi qua địa hình vùng sâu, vùng xa. Tiếp đến là yếu kém của Ban quản lý dự án và nhà thầu. Đó là những nguyên nhân dẫn đến chậm tiến độ.

“Vừa qua chúng tôi thực hiện nghiêm túc. Đã điều chuyển lãnh đạo ban quản lý dự án qua công việc khác. Các nhà thầu chúng tôi cũng thực hiện nghiêm túc. Cao tốc phía Đông giai đoạn 1 chúng tôi đã cắt thầu rất nhiều ở Bình Thuận”, ông Nguyễn Văn Thể thông tin và cho biết, sắp tới sẽ cố gắng điều hành tốt hơn để hạn chế tối đa vấn đề chậm tiến độ.

Trả lời đại biểu Lê Thanh Phong (đoàn TP.HCM) về bố trí điểm kết nối trong các dự án giao thông, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể cho biết, dự án giao thông khi triển khai mà địa phương chưa có quy hoạch đường giao thông hoặc chưa có đường giao thông thì nguyên tắc thì không thể bố trí nút giao.

Do vậy, những dự án mới hầu như chúng ta chỉ kết nối vào đường hiện hữu, còn trách nhiệm địa phương là rà soát lại quy hoạch giao thông xung quanh đường cao tốc để chúng ta kết nối giao thông vào các trung tâm huyện, xã, trung tâm công nghiệp.

“Trong cuộc họp Trung ương, chúng tôi đã đề nghị lãnh đạo các tỉnh khẩn trương chỉ đạo điều chỉnh quy hoạch giao thông ở địa phương để kết nối với đường cao tốc. Từ đó, chúng tôi bổ sung các nút giao để làm sao khai thác hiệu quả đường cao tốc”, Bộ trưởng GTVT thông tin.

Liên quan đến dự án đường vành đai 3 TP.HCM, đại biểu nói đã bỏ một số nút giao, nhưng thực tế không phải bỏ ra, mà trong quy hoạch vẫn có nút đó, chỉ là hiện nay chúng ta chưa thi công. Khi cân đối đủ điều kiện thì sẽ bổ sung để làm.
Liên quan đến việc bỏ thu phí tại đường cao tốc Trung Lương - TPHCM, Bộ trưởng giải thích, theo Luật Quản lý tài sản công, ngân sách Nhà nước, thì dự án làm từ vốn có nguồn gốc Nhà nước, ODA... không được thu phí. Do đó một số dự án gần đây như cầu Cần Thơ, Thủ Thiêm... khi hoàn thành đều không thu phí. Với dự án cao tốc Trung Lương - TP HCM sau khi hoàn thành hợp đồng với chủ đầu tư trước đây là thu trong 5 năm, Bộ Giao thông rà soát và dừng việc thu phí để đảm bảo tuân thủ luật.

Tuy nhiên, hiện bộ này trình Chính phủ, Ủy ban Thường vụ Quốc hội về phương án thu hoàn vốn dự án giao thông, theo hướng sẽ thu một khoản phí dịch vụ trên cao tốc. Việc này để có kinh phí bảo dưỡng, duy tu cao tốc và điều tiết lưu lượng xe lưu thông giữa quốc lộ và cao tốc.

Về câu hỏi của đại biểu Mai Văn Hải (đoàn Thanh Hóa) liên quan đến áp lực triển khai hơn 2.000km đường cao tốc giai đoạn 2021-2025, Bộ trưởng Thể thừa nhận, áp lực là khá lớn, nhưng không lo thiếu vốn do theo Luật Đầu tư công thì phải cân đối đủ vốn mới được phê duyệt đầu tư dự án.

Giải phóng mặt bằng cũng là thách thức, khi dự án giao thông đi qua nhiều địa phương, nên cần dồn toàn lực vào khâu này để có đủ mặt bằng sạch cho thi công.

Về vật liệu xây dựng, Bộ GTVT sẽ phối hợp với các bộ, ngành tìm cách tháo gỡ khó khăn để đảm bảo nguồn vật liệu làm cao tốc.

Cho rằng kế hoạch làm 2.000 km cao tốc là rất lớn, khó khăn không ít, nhưng Tư lệnh ngành GTVT tin tưởng, với kinh nghiệm của ngành, sẽ cố gắng hoàn thành đúng tiến độ.

Trả lời đề xuất của đại biểu Vũ Tiến Lộc (đoàn Hà Nội) về một quỹ phát triển cơ sở hạ tầng giao thông, Bộ trưởng Thể cho biết, đây là cái mà Thủ tướng đã có chỉ đạo, giao cho các bộ ngành nghiên cứu.

“Chúng ta rất mong hình thành một quỹ trong đó có vốn của các nhà hảo tâm, có thể có cơ chế lãi suất để làm sao tạo điều kiện phát triển cơ sở hạ tầng. Cái này chúng tôi sẽ tiếp thu, nghiên cứu”, ông Thể nói.

Vấn đề khai thác bảo trì các dự án giao thông, Bộ trưởng GTVT cho biết, luật chưa quy định, nên đã tiếp thu ý kiến của đại biểu để nghiên cứu. Tuy nhiên, Bộ trưởng GTVT cho rằng, bất cứ hình thức nào, chúng ta xây dựng xong rồi, đấu thầu và giao cho các cơ quan tư nhân và doanh nghiệp quản lý thì sẽ tốt hơn.

Các đại biểu tiếp tục tranh luận, chất vấn

Đại biểu Lê Thanh Phong (đoàn TP.HCM): Trong thời gian vừa qua, một số tuyến giao thông, cao tốc không có hiệu quả, một số tuyến không có người đi, nhưng ngược lại một số tuyến quá tải, dẫn đến ùn tắc. Điều này có phải do thiếu điểm kết nối và không kết nối được, nhất là vùng có tuyến cao tốc đi qua, người dân khó tham gia giao thông?

Trong đề án phát triển vành đai 3 TP.HCM, qua quá trình trình dự án thì thành phố cũng phải cắt giảm một số tiêu chí, như vậy có phải mục tiêu phát triển kinh tế không hoàn thành?

Hiện nay đường cao tốc Trung Lương - TP.HCM ngừng thu phí và xuống cấp nghiêm trọng, Bộ GTVT có phương án giải quyết gì để tăng hiệu quả khai thác và chất lượng tuyến đường này?

Đại biểu Mai Văn Hải (đoàn Thanh Hóa): Giai đoạn 2021-2025, dự kiến triển khai hơn 2.000km đường cao tốc, đây là vấn đề lớn dẫn đến áp lực về vốn, giải phóng mặt bằng, vật liệu… đề nghị Bộ trưởng cho biết những giải pháp những phát sinh trong thời gian tới để đảm bảo cho được mục tiêu xây dựng hơn 2.000km đường cao tốc.

Đại biểu Tô Ái Vang (đoàn Sóc Trăng) gửi câu hỏi đến Phó Thủ tướng Thường trực Phạm Bình Minh: Vùng đồng bằng sông Cửu Long có nhiều cơ hội phát triển nhưng cũng gặp phải thách thức. Trong đó thách thức lớn nhất là biến đổi khí hậu.

Xin hỏi Phó Thủ tướng, Chính phủ có những giải pháp tác động nào để hiện thực hóa chủ trương chính sách mang tầm chiến lược, giúp đồng bằng sông Cửu Long phát triển một cách bền vững?

Đại biểu Vũ Tiến Lộc (đoàn Hà Nội): Để tiếp sức cho nhà đầu tư tư nhân có thể tham gia hợp đồng công – tư với nhà nước thì Chính phủ các nước thường hình thành quỹ phát triển cơ sở hạ tầng giao thông để huy động nguồn vốn từ xã hội và vốn của nhà nước để cho các nhà đầu tư tư nhân vay. Chúng tôi hiến kế với Bộ trưởng vấn đề này, không biết có thể triển khai được không? Hiện nay, trong hợp đồng đối tác công - tư còn có hình thức khai thác - bảo trì các dự án giao thông. Đây cũng là hình thức hỗ trợ đầu tư tư nhân có hiệu quả để tham gia cùng nhà nước, nhưng lại chưa có khung pháp lý để triển khai, Bộ GTVT đã có chuẩn bị thế nào để giải quyết vấn đề này?

Đại biểu Đào Chí Nghĩa (đoàn Cần Thơ): Trong vài năm gần đây, hàng loạt công trình giao thông trọng điểm được khánh thành và khởi công. Đặc biệt trong 2 năm tới thì có hàng loạt các dự án giao thông quan trọng sẽ khởi công. Tuy nhiên, thực tế thì hầu hết các công trình vừa qua không hoàn thành đúng tiến độ đã công bố.

Xin Bộ trưởng cho biết, Bộ GTVT đã rút ra kinh nghiệm gì về vấn đề chậm tiến độ của các công trình vừa qua và Bộ trưởng có giải pháp gì trong thời gian tới để các công trình thực hiện theo đúng tiến độ kế hoạch.

Liên quan đến ý kiến của đại biểu Nguyễn Hải Dũng, đoàn Nam Định về quy trình sửa chữa hư hỏng nhỏ trên đường bộ, Bộ trưởng GTVT cho biết, hiện ngành GTVT đang thực hiện theo hướng dẫn của Bộ Tài chính và các bộ ngành có liên quan đến vốn kinh tế sự nghiệp. Những dự án nhỏ dưới 500 triệu đồng có thể thực hiện theo quy trình rút gọn rất nhanh, chỉ trong 1 tháng là xong.

Đối với những dự án trên 500 triệu đồng, thủ tục có lâu hơn khoảng trong vòng 2 tháng.

Tuy nhiên, Bộ trưởng tiếp thu ý kiến của đại biểu Dũng về việc nếu đường có hư hỏng nhỏ được kịp thời sửa chữa sẽ không phát sinh ổ gà lớn, gây hư hỏng đường.

Bộ GTVT tiếp thu ý kiến và sẽ nghiên cứu, tiếp tục đề xuất cơ chế linh hoạt hơn, tốt hơn.

Trả lời câu hỏi của đại biểu Trịnh Nam Sinh, đoàn An Giang về giải pháp nâng cao năng lực quản lý các dự án và đảm bảo các nguồn cung ứng vật tư cho các công trình, ông Nguyễn Văn Thể cho biết, hiện nay, Bộ GTVT đang triển khai đường cao tốc Bắc - Nam giai đoạn 1 và 12 dự án đường cao tốc Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2, cố gắng cuối năm nay sẽ khởi công. Do ảnh hưởng của việc thiếu nguyên vật liệu xây dựng nên sẽ rất khó khăn cho các địa phương khi triển khai dự án.

Giải pháp nâng cao năng lực quản lý các dự án, Bộ trưởng cho biết, hiện nay, ở các địa phương có từ 3 - 4 ban quản lý dự án (QLDA) chuyên nghiệp làm tất cả công trình, bao gồm cả giao thông, xây dựng, nông nghiệp, cả từ nguồn vốn ODA.

Bộ GTVT đang kiến nghị chính quyền địa phương chọn ra ban QLDA mạnh nhất, tập hợp lực lượng tốt nhất trong tất cả các ban quản lý về ban quản lý chủ lực cho tỉnh. Các ban QLDA cũng có thể thuê các chuyên gia, người có kinh nghiệm ở các cơ quan đơn vị, tập hợp lại thành một lực lượng mạnh hoặc có thể liên doanh, liên kết với các ban QLDA ở Trung ương của Bộ GTVT và các bộ khác để phối hợp thành một liên doanh điều hành dự án. Với cách làm này, tôi nghĩ rằng, các ban QLDA hoàn toàn có đủ khả năng để làm.

Về vấn đề vật tư, Bộ GTVT đã rút kinh nghiệm bài học từ giai đoạn 1, hiện các dự án ở miền Trung và miền Đông Nam Bộ, Bộ GTVT đã lập bộ hồ sơ đánh giá kỹ các mỏ vật liệu, cả ở những khu vực chưa có mỏ vật liệu cũng yêu cầu tư vấn điều tra, khảo sát, bổ sung đưa vào quy hoạch của địa phương để đưa về các mỏ dọc theo tuyến cao tốc được triển khai.

Riêng khu vực đồng bằng sông Cửu Long, Bộ sẽ báo cáo với Chính phủ làm việc với các tỉnh An Giang, Đồng Tháp, những tỉnh có trữ lượng mỏ cát tốt nhất hỗ trợ cho các dự án khác từ Cần Thơ về Cà Mau là những khu vực không có cát sông.

Bộ GTVT cũng phối hợp với Bộ Tài nguyên và môi trường, Bộ Xây dựng nghiên cứu cát biển ở khu vực đồng bằng sông Cửu Long, theo đánh giá có trữ lượng lên đến 1 tỷ khối, hiện các tiêu chuẩn về hạt, kích thước đảm bảo tuy nhiên, vẫn đang thực hiện các đánh giá về tác động môi trường.

Để đảm bảo các nguồn cung ứng vật tư cho các công trình, các địa phương phải có sự đoàn kết thống nhất với nhau, An Giang, Đồng Tháp phải hỗ trợ các tỉnh về mỏ cát, còn các tỉnh ở ven biển sẽ hỗ trợ An Giang, Đồng Tháp về cát biển để sao cho sử dụng cát biển nhiều, cát sông ít để hoàn thành các dự án lớn.

Trả lời đại biểu Trần Quang Minh, đoàn Quảng Bình về việc giải quyết khó khăn biến động giá nhiên liệu, vật liệu xây dựng khi triển khai dự án giao thông, Bộ trưởng Thể cho biết, ngành GTVT đang và sẽ phối hợp với địa phương, bộ ngành, nắm diễn biến của các công trường. Từ đó, sẽ căn cứ vào sổ nhật ký công trình, kiểm tra nghiệm thu cơ sở để điều chỉnh giá, tổ chức nghiệm thu thường xuyên để tổng hợp và áp dụng điều chỉnh giá sát với thực tế.

“Nếu các nhà thầu làm công khai minh bạch thì việc xử lý sẽ rất tốt. Chúng tôi sẽ tập trung tối đa để rút ngắn thời gian thanh, quyết toán; xác định khối lượng để các nhà thầu không bị thiệt thòi trong quá trình thi công’, ông nói.

Về xe quá khổ, quá tải, Bộ trưởng khẳng định vẫn luôn chú trọng kiểm tra, xử lý. Sau khi có thông tin từ báo chí, chúng tôi đã phối hợp với Bộ công an, Ủy ban ATGT Quốc gia, chỉ đạo Tổng cục đường bộ… để kiểm tra giám sát.

Tuy nhiên, có thực tế, những xe quá khổ, quá tải hết niên hạn thường hoạt động trong phạm vi hẹp, cự ly ngắn để né sự kiểm soát của Thanh tra Giao thông. Do đó, Bộ trưởng GTVT đề xuất các địa phương cần chỉ đạo CSGT tỉnh, Thanh tra giao thông tỉnh để tăng cường kiểm soát xe quá tải từ các mỏ, công trường, các điểm tập kết vật tư hàng hóa.

Với câu hỏi của Đại biểu Dương Minh Ánh, đoàn Hà Nội về giải pháp giải quyết khó khăn biến động giá nhiên liệu, vật liệu xây dựng cho dự án cao tốc Bắc - Nam phía Đông, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể cho biết, trước tình hình biến động giá xăng dầu, tình hình chiến sự Nga-Ukraine, vật giá leo thang… Bộ GTVT đã họp với Bộ Xây dựng, báo cáo Chính phủ cùng tổ chức 7 đoàn kiểm tra ở công trường.

Theo quy định báo giá vật liệu, nhiên liệu ở địa phương từ 1-3 tháng, có 37 địa phương thông báo hàng tháng; các địa phương còn lại báo 3 tháng/1 lần. Bộ GTVT đề nghị tập trung thông báo 1 tháng/1 lần để kịp thời cập nhật tình hình biến động giá.

“Ở những dự án lớn, chúng ta đều ký hợp đồng có điều khoản về việc biến động giá. Nếu các địa phương thông báo kịp thời thì hoàn toàn có thể điều chỉnh. Nhưng có 1 thực tế giá biến động nhanh nhưng cơ chế chậm nên ít nhiều ảnh hưởng tới nhà đầu tư, nhà thầu. Tuy nhiên, chúng tôi sẽ nghiên cứu cùng các bộ ngành tham mưu chính phủ, cùng các địa phương, bộ ngành xử lý phù hợp”, Bộ trưởng Thể khẳng định.

Về ý kiến việc mời các cơ quan công an, kiểm toán, thanh tra tham gia ngay từ đầu khi triển khai dự án sẽ làm tăng thêm áp lực khó khăn cho doanh nghiệp, làm chậm thêm tiến độ thi công của dự án, Bộ trưởng GTVT khẳng định là không ảnh hưởng tới các nhà thầu.

Tư lệnh ngành GTVT cho hay, khi triển khai cao tốc Bắc - Nam phía đông giai đoạn 1, kiểm toán, các cơ quan vào vào cuộc, giúp giám sát từ khâu lập dự án, thiết kế, tổ chức đấu thầu, triển khai thực hiện của nhà thầu.

“Các cơ quan này chỉ làm việc với Bộ GTVT, còn Bộ có trách nhiệm điều hành với các nhà thầu. Do đó chúng tôi nghĩ rằng, việc có sự tham gia của các cơ quan bộ ngành như vậy sẽ đảm bảo tính công khai minh bạch, giúp công việc tốt hơn”, Bộ trưởng Thể nói.

Với câu hỏi của Đại biểu Đặng Hồng Sỹ, đoàn Bình Thuận, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể cho biết, hệ thống thu phí tự động không dừng (ETC) được triển khai từ năm 2015. Trong quá trình triển khai thu phí không dừng, có gặp một số vướng mắc, khó khăn như thói quen của người dân dù dán thẻ miễn phí; có 1 số sơ suất về kỹ thuật cần điều chỉnh khi thu phí.

Đến năm 2017, Ủy ban Thường vụ Quốc hội có Nghị quyết 438 giao cho Chính phủ chỉ đạo ngành GTVT đến năm 2019 phải hoàn thành xong việc thu phí không dừng nhưng với số lượng 213 trạm BOT, quy mô 400 làn đường, Bộ GTVT đã rất nỗ lực nhưng chưa đáp ứng kịp.

Đến năm 2019, các dự án BOT cơ bản đã có ít nhất 2 làn thu phí không dừng. Chỉ có 28 trạm của Tổng công ty Đường cao tốc Việt Nam trực thuộc Ủy ban Quản lý vốn gặp vấn đề tái cơ cấu nên công ty này không có kinh phí để triển khai. Chính phủ đã họp rất nhiều phiên từ năm 2017 đến nay và vừa giải quyết xong về cơ chế. Trong kỳ họp này, Quốc hội cũng thông qua 1 nghị quyết liên quan tới Tổng công ty Đường cao tốc.

Cách đây 2 ngày, Tổng công ty Đường cao tốc đã ký 2 hợp đồng tín dụng với một số cơ quan để triển khai. Theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, đến ngày 30/6, toàn bộ các trạm BOT, trừ Tổng công ty Đường cao tốc, phải hoàn thành lắp thiết bị thu phí không dừng đầy đủ các làn; mỗi trạm chỉ để lại 2 làn bên ngoài để xử lý trường hợp khẩn cấp.

Với Tổng công ty Đường cao tốc, do vừa mới tháo gỡ cơ chế nên Chính phủ chỉ đạo đến 31/7 sẽ hoàn thành toàn bộ. Theo khảo sát của chúng tôi, tiến độ lần này đã đảm bảo.

Đến ngày 30/6, các trạm BOT trừ các trạm thuộc Tổng công ty Đường cao tốc không hoàn thành, chúng tôi sẽ dừng thu phí, tập trung làm khi làm xong chúng tôi sẽ cho thu phí lại.

Tổng công ty Đường cao tốc cũng vậy, nếu đến ngày 31/7 không xong, chúng tôi sẽ cho xả trạm, khi nào xong mới thực hiện thu phí không dừng lại.

Đến nay, đã thực hiện dán khoảng 3,2 triệu thẻ trên tổng số hơn 4 triệu ô tô, chiếm khoảng 69%. Ngày 1/6 vừa qua, đã thí điểm thu phí không dừng hoàn toàn trên cao tốc Hà Nội- Hải Phòng, việc thực hiện đến diễn ra tốt. Đây là tiền đề để chúng tôi triển khai thực hiện tốt trong giai đoạn sắp tới.

Liên quan đến lái xe, nếu vi phạm lỗi điều khiển xe không đủ điều kiện để thu phí theo hình thức điện tử tự động không dừng đi vào làn đường dành riêng thu phí không dừng sẽ bị xử phạt theo Nghị định 100/2019/NĐ-CP. Về trạm BOT lỗi, trong Nghị định 100 chưa có quy định xử phạt. Do đó, chúng tôi xin tiếp thu, báo cáo nội dung này về Chính phủ để xem xét điều chỉnh.

Các đại biểu bắt đầu chất vấn.

Đại biểu Đặng Hồng Sỹ, đoàn Bình Thuận: Về tiến độ triển khai thu phí không dừng, đến nay sau 5 năm vẫn chưa hoàn thành, nguyên nhân chính của sự chậm trễ là từ đâu? Liệu sau ngày 31/7 năm nay, theo chỉ đạo của Phó Thủ tướng, nếu trạm thu phí nào không thực hiện thu phí không dừng phải xả trạm, thì có thực hiện được hay không? Các trạm thu phí bị lỗi về công nghệ thông tin có bị xử phạt không?

Đại biểu Dương Minh Ánh, đoàn TP. Hà Nội: Báo cáo của Bộ GTVT có nêu việc biến động giá nhiên liệu vật liệu trong thời gian qua gây khó khăn cho chủ đầu tư và các nhà thầu, làm ảnh hưởng đến tiến độ thi công và kế hoạch giải ngân vốn đầu tư công của dự án đường cao tốc Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2017 - 2020. Khó khăn về biến động giá nhiên liệu, vật liệu xây dựng bao giờ có thể giải quyết?

Có ý kiến cho rằng việc mời các cơ quan công an, kiểm toán, thanh tra tham gia ngay từ đầu khi triển khai dự án sẽ làm tăng thêm áp lực khó khăn cho doanh nghiệp, làm chậm thêm tiến độ thi công của dự án. Quan điểm của Bộ trưởng về vấn đề này như thế nào?

Đại biểu Trần Quang Minh, đoàn Quảng Bình: Vừa qua, khi xây dựng 1 số đường cao tốc đường bộ đã xuất hiện tình trạng khan hiếm cục bộ một số loại nguyên vật liệu. Thời gian tới, cả nước sẽ triển khai 6 dự án trọng điểm về giao thông đường bộ, chưa kể nhiều công trình đang triển khai ở địa phương; việc đáp ứng vật liệu xây dựng khối lượng lớn sẽ gây ra khan hiếm và tăng giá vật liệu. Phương án xử lý vấn đề này ra sao?.

Thời gian trước, việc kiểm tra, kiểm soát xe quá tải làm rất quyết liệt. Gần đây, vấn đề này không được nhắc đến nhiều. Vậy xe quá khổ, quá tải đã được kiểm soát chặt chẽ chưa hay do vấn đề nào khác? Các giải pháp trong thời gian tới nhằm quản lý tốt vấn đề này?

Đại biểu Trịnh Nam Sinh, đoàn An Giang: Trong kỳ họp, Chính phủ có 2 tờ trình đối với 5 dự án giao thông trọng điểm nhằm mở rộng không gian đô thị cũng như tạo ra các hành lang liên kết vùng để phát triển. Nếu được Quốc hội thông qua, đề nghị Bộ trưởng cho biết có biện pháp gì để nâng cao năng lực quản lý các dự án và đảm bảo các nguồn cung ứng vật tư cho các công trình? Bộ trưởng khuyến nghị gì đối với các địa phương được tham gia các gói thầu thành phần khi những dự án này được triển khai?

Đại biểu Nguyễn Hải Dũng, đoàn Nam Định: Hiện có những bất cập đối với quy trình sửa chữa hư hỏng nhỏ trên đường bộ mà nếu được khắc phục ngay, công trình sớm trở lại bình thường, tiết kiệm thời gian và chi phí. Nhưng theo trình tự thủ tục hiện nay, sửa chữa hư hỏng nhỏ vẫn phải lập dự án đầu tư và phải được phê duyệt theo thủ tục đầu tư công bình thường. Việc này khiến hư hỏng không được khắc phục kéo dài, dẫn tới hỏng lớn hơn, chi phí sửa chữa tăng lên, thời gian phương tiện di chuyển trên mặt đường xấu dài hơn... Bộ trưởng có giải pháp gì để xử lý bất cập này?

Mở đầu phiên chất vấn, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể chia sẻ, giao thông vận tải là mạch máu của ngành kinh tế; giao thông phát triển đến đâu kinh tế phát triển đến đó. Ngành GTVT luôn nỗ lực hoàn thành tốt chức trách, nhiệm vụ được giao, bởi đây là khâu đột phá.

Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể cho biết, đến thời điểm này, một số dự án giao thông trọng điểm đã hoàn thành, đưa vào vận hành hiệu quả. Bên cạnh đó, còn một số dự án chậm tiến độ, chất lượng có vấn đề, có một số biểu hiện lãng phí.

“Trong lúc ngân sách nhà nước khó khăn, chúng ta đã xã hội hóa, thực hiện nhiều dự án BOT. Đến nay, một số dự án vẫn còn chậm tiến độ, chậm giải quyết các vấn đề BOT. Với trách nhiệm của mình, ngành GTVT xin nhận những hạn chế, khuyết điểm này”, Bộ trưởng Thể nói.

Tư lệnh ngành GTVT cũng chia sẻ: "Hôm nay, rất may mắn được Quốc hội chọn để chất vấn và đây là cơ hội lớn để chúng tôi giải trình những vấn đề lớn mà xã hội quan tâm".

Bộ trưởng GTVT Nguyễn Văn Thể sẽ trả lời chất vấn từ 9h15 tới hết phiên họp sáng, và từ 14h-15h30 phiên họp chiều nay.

Các nhóm vấn đề Bộ trưởng GTVT Nguyễn Văn Thể sẽ trả lời chất vấn gồm: tiến độ, chất lượng và công tác phòng, chống thất thoát, lãng phí trong việc triển khai các dự án, công trình giao thông trọng điểm quốc gia, hệ thống đường cao tốc; công tác kiểm tra, giám sát, bảo đảm chất lượng các công trình giao thông được đầu tư từ ngân sách nhà nước; thực trạng và giải pháp xử lý các tồn đọng trong đầu tư, khai thác, kinh doanh các dự án giao thông theo hình thức BOT.