Từ “lâm tặc” trở thành người giữ rừng

Để bảo vệ những cánh rừng, cùng với việc tuyên truyền, nâng cao nhận thức cho người dân, những cán bộ Ban Quản lý rừng phòng hộ còn thu phục cả “lâm tặc”, đưa họ trở về với con đường đúng đắn. Ông Dương Xuân Kiếm đã trở thành một trong những người giữ rừng như thế…

Lãnh địa phá rừng

Xã Đak Jơ Ta, huyện Mang Yang (tỉnh Gia Lai) nằm bên dòng sông Ayun chảy ra từ cánh rừng Quốc gia Kon Ka Kinh. Cánh rừng nhiều gỗ quý Kon Ka Kinh từ lâu đã trở thành “điểm nóng” của nạn phá rừng, nơi trú ngụ của những đoàn “lâm tặc” từ các nơi đổ về.

Ở xã vùng sâu này, khi hỏi về một cái tên có “số má” trong giới “lâm tặc”, người dân sẽ nhắc đến ngay ông Dương Xuân Kiếm, quê Lạng Sơn.

Ông Kiếm từng là một “lâm tặc”, một đàn anh cộm cán sẵn sàng “chơi tới cùng” nếu có kẻ nào đến chiếm địa bàn làm ăn… Nhưng đó chỉ là chuyện cũ. Giờ đây, người đàn ông hơn 50 tuổi ấy đang là Tổ trưởng Tổ bảo vệ rừng thôn 4, xã Đak Jơ Ta.

Ông Kiếm dáng cao to, trên người còn rất nhiều hình xăm trổ bặm trợn khiến ai gặp lần đầu cũng cảm thấy ái ngại. Thế nhưng, cảm giác đó nhanh chóng bị xua tan bởi chất giọng trầm, lời nói xởi lởi.

Ông Kiếm cho biết, năm 1998, ông rời quê vào huyện Đức Cơ (Gia Lai) lập nghiệp với đủ thứ nghề, từ chẻ đá móng nhà, vạt gỗ mít cho đến đánh cộ bò sang Campuchia khai thác gỗ.

Năm 2005, ông Kiếm dắt díu vợ và 3 con từ quê vào, chọn thôn 4, xã Đăk Jơ Ta làm nơi lập nghiệp, làm kinh tế. Cuộc sống khó khăn, nghe lời rủ rê, năm 2009 ông trở thành “lâm tặc” cưa những cây gỗ quý trên cánh rừng xung quanh để nuôi vợ con.

Ông Kiếm kể, khu vực này lúc đó được bao bọc bởi bạt ngàn những cánh rừng của Vườn Quốc gia Kon Ka Kinh, Ban Quản lý rừng phòng hộ Mang Yang, Hà Ra với rất nhiều gỗ quý như hương, dổi, pơ mu…

Chỉ 1 ngày “đi rừng” có thể tiêu xài, uống rượu cả tháng không hết. Từ một lâm tặc “con con”, người đàn ông này dần dà thành một đại ca trong vùng vì sự liều lĩnh, manh động, sẵn sàng “chơi tới cùng” đối với những cuộc tranh giành địa bàn làm ăn.

Các “lâm tặc” ngoài làm thuê cho chủ gỗ để hưởng tiền công, khai thác gỗ theo đơn đặt hàng của các xưởng mộc còn làm “mánh lẻ”. Gỗ quý nằm ở bìa rừng dần bị khai thác hết.

Để tiếp tục mưu sinh, họ ngày càng lấn sâu vào vùng lõi của rừng. Đường vận chuyển ngày càng khó khăn nhưng những phách gỗ quý vẫn lần lượt tuồn ra khỏi địa bàn bởi sức hấp dẫn của nghề “không vốn nhưng bốn lời”. Cứ hết tiền tiêu, nhóm “lâm tặc” lại dắt rìu lên lưng vào rừng.

Trả nợ rừng

Cánh rừng ở Mang Yang dần teo tóp, những thân gỗ lớn dần mất đi. Không chỉ những cánh thợ rừng phía Bắc đóng chân, những thợ rừng ở các tỉnh Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị, Bình Định cũng vào đây len lỏi phá rừng, biến nơi đây thành “điểm nóng” của nạn khai thác gỗ trái phép.

Thế nên, khi nghe cán bộ cắm chốt thuyết phục “Kiếm tiền dễ thì tiêu tiền cũng dễ. Ai làm thợ rừng luôn nơm nớp lo sợ bị công an, kiểm lâm phát hiện. Sợ sốt rét rừng, sợ cây đổ, sợ rắn cắn, sợ tranh giành lãnh địa. Chết rồi, đi tù rồi, què rồi vợ con sẽ ra sao?”, ông Kiếm dần hiểu ra. Từ năm 2013, ông Kiếm bắt đầu tham gia vào lực lượng bảo vệ rừng.

Ban đầu, ông tham gia cùng cán bộ Ban Quản lý rừng phòng hộ Hà Ra. Năm 2018, ông đứng ra nhận giao khoán bảo vệ rừng và vận động thêm 3 người trong làng tham gia.

Nhờ sự tham gia của ông Kiếm và những dân làng, từ chục năm nay, “điểm nóng” phá rừng ở khu vực này không còn nữa. Cái tên Kiếm “lâm tặc” lẫy lừng một thuở giờ chỉ còn là chuyện quá khứ, nhóm “lâm tặc” khét tiếng cũng dần tự giải tán.

“Đã có nhiều người tìm đến nhà dụ dỗ, mua chuộc tôi trở lại “nghề” cũ, nhiều lần không được thì quay ra đe dọa. Thậm chí, có người còn cho rằng, việc giao rừng cho “lâm tặc” giữ là không được. Tôi không nhận lời và còn nói rắn với kẻ đó: “Mày coi chừng, đó là đất tao giữ đấy”, ông Kiếm xuề xoà kể.

Hiện nay, với mức lương mỗi tháng chỉ gần 3,8 triệu đồng nhưng có thời điểm, ông Kiếm phải túc trực trong rừng 3-4 ngày liền để thường xuyên kiểm tra. Thông thuộc đường rừng, lại nhận thức rõ ý nghĩa công việc hiện tại, ông Kiếm trở thành người giữ rừng xuất sắc…

“Tôi biết ơn những người giúp tôi đi con đường đúng, giúp chúng tôi trở thành người được giao rừng và bảo vệ rừng”, ông Kiếm nói.

Chuyện khó tin!

Với người dân thôn 4, việc ông Kiếm trở thành nhân viên giữ rừng được xem là chuyện khó tin, nhưng ông Nguyễn Văn Chính, Trưởng ban Quản lý rừng phòng hộ Hà Ra lại dám đứng ra chịu trách nhiệm trước quyết định ấy.

Ông Chính kể: Năm 2013, sau khi kiểm tra vùng rừng giáp ranh xã Đak Jơ Ta, ông nhận thấy “lâm tặc” đang nhăm nhe khu vực rừng do đơn vị quản lý.

Trong khi đó, khoảng cách từ đơn vị đến khu vực này rất xa, phải đi mất 2 ngày đường mới đến nơi, chưa kể phải vượt suối sâu rất nguy hiểm. Nếu cắm chốt ở đây, tối thiểu cần 3 người thì rừng vẫn bị mất. Chỉ có giải pháp cắm lực lượng “lâm tặc” giữ rừng thì mới hiệu quả.

“Thú thật, lúc đầu lo lắm. Có người còn nói loáng thoáng rằng tôi bắt tay với “lâm tặc”. Nhưng rồi ý tưởng ấy cũng thành hiện thực. Ngoài vận động ông Kiếm, còn có thêm 3 người khác nữa từng là lâm tặc có “số má” ở vùng được xét giao rừng và trở thành người giữ rừng. Tổng số diện tích rừng những người này được khoán bảo vệ là hơn 375ha, có việc làm, thu nhập ổn định. Từ khi họ đoàn kết giữ rừng, không ai bén mảng đến khu vực này nữa. Khu vực rừng giao khoán được giữ ổn định, không có hiện tượng chặt phá, xâm lấn.

Ban Quản lý rừng phòng hộ Hà Ra còn lựa chọn từng hộ, nhóm hộ hoặc thành phần (chẳng hạn những cựu chiến binh) giao khoán bảo vệ rừng, nhờ đó, hơn 6.373ha rừng giao khoán luôn được gìn giữ, không bị xâm lấn.

“Chúng tôi giao khoán bảo vệ rừng theo phương châm “tự canh, tự quản”, rừng gần thôn, làng nào thì nơi đó bảo vệ. Chúng tôi có đến 9 chốt trạm nhưng chỉ có 15 cán bộ chuyên trách nên phải sử dụng lực lượng hộ nhận khoán phối hợp với lực lượng chốt trạm tuần tra bảo vệ rừng. Mình thật tâm đối với họ, tạo việc làm và xem họ như người nhà, là chủ rừng thực thụ thì không bao giờ họ đem nhà của mình đi bán cả”, ông Chính “bật mí”.

Gia Lai: 5 năm mất trên 8.500 ha rừng