Bí mật Liên Xô ký hòa ước với nước Đức phát xít

Adolf Hitler cùng đoàn tùy tùng khảo sát dưới chân tháp Eiffel, sau khi quân Đức chiếm được Paris (Pháp)

Năm nay, nhân dân Nga, SNG (Cộng đồng các Quốc gia Độc lập, là các quốc gia thành viên cũ của Liên bang cộng hòa xã hội chủ nghĩa Xô viết) cùng bè bạn kỷ niệm 70 năm Chiến thắng trong Chiến tranh Vệ quốc vĩ đại của nhân dân Liên Xô. Nhân dịp này, cùng nhắc lại một câu chuyện, theo đó, một số người vẫn cho rằng Lãnh đạo Liên Xô lúc bấy giờ đã quá tin vào Hitler khi ký Hiệp ước không tấn công lẫn nhau, còn được biết dưới tên gọi Hiệp ước Molotov – Ribentrof, mà không có biện pháp phòng thủ đất nước tích cực. Vậy thực chất vấn đề này như thế nào? 

Từ rất sớm, Liên Xô đã nắm được ý đồ của Hitler tấn công Liên Xô để thực hiện âm mưu chinh phục châu  Âu và thế giới. Vì vậy, Liên Xô cố gắng thuyết phục các nước phương Tây ký một hiệp ước để cùng nhau chống hoạ phát xít đang đến gần. Tuy nhiên, Anh và Pháp vẫn tin rằng Hitler chỉ tấn công Liên Xô mà sẽ không đe dọa gì đến phương Tây. Trong thâm tâm, các nước này thậm chí mong mượn bàn tay Hitler tiêu diệt Liên Xô, vì vậy, họ đàm phán với Liên Xô chỉ là hình thức. 

Trong khi hoàn toàn có thể đi được bằng máy bay đến Liên Xô thì phía Anh lại lấy cớ “bảo đảm bí mật” với Đức để đi bằng tàu biển với tốc độ chỉ 13 hải lý/giờ. Đoàn đại biểu Anh và Pháp rời London đi Moscow ngày 5/8/1939 dưới danh nghĩa đi du lịch, qua tuyến đường biển đến Leningrad  ngày 10/8, sau đó đi Moscow bằng tàu hoả.

Thành phần các đoàn đàm phán Anh, Pháp ở cấp rất thấp, đến Moscow với phương châm chỉ đạo là: đàm phán một cách chậm chạp, theo dõi các diễn biến chính trị. Trong khi đó, nước chủ nhà đã cử một đoàn do Dân ủy (Bộ trưởng) Quốc phòng K.Voroshliov đứng đầu và gồm Tổng Tham mưu trưởng Shaposhnikov, Dân uỷ Hải quân Kuznetsov, Tư lệnh Không quân Lortionov và Phó Tổng tham mưu trưởng Smordinov. Thành phần Đoàn cho thấy phía Liên Xô sẵn sàng đàm phán một cách nghiêm túc.

Trong khi các đoàn Anh, Pháp đang nghỉ ngơi sau mấy ngày đi đường “vất vả”, ngày 11/8/1939 đã diễn ra cuộc gặp bí mật giữa Hitler với giáo sĩ Buschardt – phái viên không chính thức của Chính phủ Anh và Pháp. Tại cuộc gặp này, Hitler bắn tin rằng “nước Đức rất cần lúa mì và đồ gỗ của Nga Xô. Tôi không đòi hỏi gì ở phương Tây, kể cả bây giờ và trong tương lai. Tôi đảm bảo với Anh, Pháp về hòa bình và sẵn sàng ký với 2 nước này hiệp ước tôn trọng lẫn nhau. Tôi cần rảnh tay để chiếm phía đông..."

Thông điệp của Hitler ngay lập tức được chuyển về London và Paris.

Ngày 12/8/1939, bắt đầu cuộc đàm phán Liên Xô - Anh - Pháp, nhưng đến ngày 14-8 thì trở nên rõ ràng rằng hai nước này chỉ giả vờ, và do vậy sẽ không có một kết quả tích cực nào. Trong khi đó, các hoạt động ngoại giao khác cũng diễn ra dồn dập: London bắt đầu triển khai một số bước đi để tìm cách đàm phán với Berlin (họ tiến hành hoạt động này ngay khi đã tham gia khối Đồng minh chống phát xít sau này); còn Hitler láu cá, đánh hơi thấy sự bế tắc trong cuộc đàm phán Liên Xô - Anh - Pháp và để tránh phải đối đầu với một liên minh lớn mạnh, đã ra lệnh cho các nhà ngoại giao Đức tiến hành tiếp xúc với cả 3 nước này.

Về phần Liên Xô, do không thành công trong việc ký hiệp ước với Anh và Pháp, Stalin quyết định không loại trừ khả năng tiếp xúc với Đức. Sau hàng loạt cuộc gặp giữa Đại sứ hai nước với “cấp có thẩm quyền” của nước kia, đã đạt được thảo thuận về chuyến đi Moscow của Ngoại trưởng Đức Ribentrof. Sau các cuộc gặp cấp bộ trưởng, Hitler (ngày 20/8) và Stalin (ngày 21/8) đã trao đổi điện văn, nhất trí chủ trương ký thoả thuận không xâm lược lẫn nhau; Hitler giao cho Ngoại trưởng Ribentrof toàn quyền xây dựng và kí hiệp ước cùng các văn bản khác.

Ngày 23/8/1939, Ribentrof đến Mát-xcơ-va và lập tức có cuộc gặp kéo dài 3 giờ với Stalin và Ngoại trưởng Liên Xô Molotov. Chiều tối diễn ra vòng đàm phán thứ hai, kết thúc bằng việc Molotov và Ribentrof thay mặt Chính phủ hai nước ký Hiệp ước không tấn công lẫn nhau giữa Đức và Liên Xô. Molotov ký bằng tiếng Nga vào bản tiếng Nga và ký bằng tiếng Đức vào bản tiếng Đức. Ngày 31/8, trong phiên họp bất thường của Xô Viết tối cao Liên Xô, Hiệp ước đã được phía Liên Xô phê chuẩn.

Còn tiếp

1.500 lính Trung Quốc, Ấn Độ...dự 70 năm Ngày chiến thắng phát xít