Bộ Công thương nói điều "được" và "mất" của Quỹ Bình ổn giá xăng dầu

Quỹ bình ổn giá xăng dầu (Quỹ BOG) là quỹ tài chính không nằm trong cân đối ngân sách Nhà nước, do các doanh nghiệp đầu mối xăng dầu trích lập, chi sử dụng theo điều hành giá của liên bộ Tài chính - Công thương.

Quỹ này đặt tại tài khoản ngân hàng của doanh nghiệp. Toàn bộ nguồn trích lập, chi sử dụng quỹ dành để điều tiết, hỗ trợ cho mục tiêu bình ổn giá xăng dầu trong nước.

Trích – chi thế nào?

Báo cáo đánh giá về nhiệm vụ sử dụng Quỹ BOG, Bộ Công thương khẳng định, thời gian qua, quỹ này đã được liên Bộ Công thương - Tài chính sử dụng nhất quán cho mục tiêu bình ổn giá xăng dầu (giữ ổn định hoặc giảm mức tăng giá) trong trường hợp cần thiết, góp phần kiềm chế lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô.

Cụ thể, năm 2021 (giá xăng dầu được điều hành theo Nghị định 83, 15 ngày một lần): trích lập quỹ 13/24 kỳ điều hành, với mức trích lập từ 100-552 đồng tùy mặt hàng; chi sử dụng 23/24 kỳ điều hành, với mức chi từ 8 đồng đến 2.000 đồng tùy mặt hàng.

Năm 2022 (giá xăng dầu được điều hành theo Nghị định 95 vào ngày 1, 11, 21 hằng tháng): trích lập quỹ 33/34 kỳ điều hành, với mức trích lập từ 50 đồng đến 950 đồng tùy mặt hàng; chi sử dụng 21/34 kỳ điều hành, ở mức chi từ 33 đồng đến 1.500 đồng tùy mặt hàng.

Năm 2023 (giá xăng dầu được điều hành theo Nghị định 95 và từ ngày 17/11 điều hành theo nghị định 80, vào thứ 5 hàng tuần): Trích lập quỹ 12-14/37 kỳ điều hành, với mức trích từ 300-605 đồng tùy mặt hàng; chi sử dụng 3-5/37 kỳ điều hành với mức chi từ 14 đồng đến 950 đồng.

Tính đến ngày 31/12/2023, số dư Quỹ BOG còn 6.655 tỷ đồng. Trong các kỳ điều hành từ đầu năm 2024 đến nay, liên Bộ Công thương - Tài chính không chi sử dụng quỹ, một số kỳ có thực hiện trích lập quỹ đối với một số mặt hàng dầu.

Bộ Công thương đánh giá, kể từ khi thực hiện điều hành giá xăng dầu rút xuống 7 ngày/lần theo Nghị định 80, mức biến động giá giữa hai lần điều chỉnh giá không lớn, giá xăng dầu trong nước đã bám sát diễn biến giá xăng dầu thế giới, do đó ít khi phải trích lập quỹ và hoàn toàn không phải chi quỹ.

Tuy nhiên, bộ này cũng thừa nhận việc sử dụng quỹ thời gian qua cho thấy một số bất cập được các cơ quan thanh tra, kiểm tra, điều tra chỉ ra như: Doanh nghiệp sử dụng quỹ sai mục đích; không kết chuyển tiền về quỹ; việc trích lập, chi Quỹ BOG thực hiện thường xuyên, liên tục, không có thời hạn cụ thể… chưa phù hợp với quy định tại Luật Giá.

Sẽ chuyển toàn bộ tiền Quỹ BOG về Nhà nước quản lý

Với những tồn tại trên, tại dự thảo sửa đổi nghị định xăng dầu mới nhất, Bộ Công thương đề xuất, số dư Quỹ BOG thay vì để tại doanh nghiệp đầu mối như hiện tại, sẽ xem xét chuyển về ngân sách và việc trích lập, chi quỹ này theo Luật Giá 2023 (có hiệu lực từ 1/7/2024).

Cụ thể, trường hợp mặt bằng giá thị trường của các mặt hàng xăng dầu có biến động bất thường gây tác động lớn đến kinh tế - xã hội, sản xuất, kinh doanh, đời sống người dân, Bộ Công thương chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành liên quan đánh giá mức độ biến động mặt bằng giá xăng dầu, mức độ ảnh hưởng đến kinh tế - xã hội, sản xuất kinh doanh, đời sống người dân, có văn bản gửi Bộ Tài chính tổng hợp để trình Chính phủ xem xét, quyết định chủ trương bình ổn giá theo quy định tại khoản 1 Điều 20 Luật Giá.

Trường hợp cơ quan có thẩm quyền ban bố tình trạng khẩn cấp, sự cố, thảm họa, thiên tai, dịch bệnh và mặt bằng giá thị trường của các mặt hàng xăng dầu có biến động bất thường, Bộ Công thương chủ trì, phối hợp các bộ, ngành liên quan đánh giá diễn biến thực tế và mặt bằng giá thị trường xăng dầu, có văn bản gửi Bộ Tài chính để tổng hợp, trình Chính phủ quyết định chủ trương, biện pháp, thời hạn bình ổn giá phù hợp theo quy định tại khoản 2 Điều 20 Luật Giá.

Để thực hiện quy định trên, dự thảo quy định Bộ Tài chính có trách nhiệm "xác định số dư Quỹ BOG xăng dầu, hướng dẫn thương nhân đầu mối kinh doanh xăng dầu chuyển, nộp số dư Quỹ BOG xăng dầu vào ngân sách Nhà nước".