CEO nhóm công ty niêm yết nào có mức thu nhập cao nhất?

Top 3 bất động sản, chứng khoán, bảo hiểm

FiinGroup, FiinRatings và VNIDA vừa công bố báo cáo "Thu nhập của Tổng giám đốc, Chủ tịch HĐQT và Thành viên độc lập HĐQT tại các Công ty Đại chúng ở Việt Nam năm 2023".

Theo phân tích từ FiinGroup, trong năm 2023, thu nhập bình quân của các CEO tại Việt Nam đạt mức khoảng 2,5 tỷ đồng/người/năm. Tuy nhiên, mức thu nhập này có sự khác biệt đáng kể giữa các ngành nghề. Ba ngành nổi bật với mức thu nhập cao nhất dành cho các CEO là bất động sản, dịch vụ tài chính (đặc biệt là các công ty chứng khoán) và bảo hiểm. Những ngành này không chỉ dẫn đầu về mức thu nhập của CEO mà còn vượt trội so với mặt bằng chung của thị trường.

Đáng chú ý, trong danh sách Top 15 doanh nghiệp có mức thu nhập CEO cao nhất, có một số công ty có sự hiện diện của các CEO là người nước ngoài. Điển hình là các tập đoàn lớn như Masan (MSN) và Công ty Cổ phần Đầu tư Nam Long (NLG) trong lĩnh vực bất động sản, nơi các CEO nước ngoài đóng vai trò quan trọng trong việc định hướng và điều hành chiến lược phát triển của doanh nghiệp.

Theo báo cáo của FiinGroup, thu nhập của các CEO tại các doanh nghiệp nhà nước chi phối chỉ đạt dưới 50% so với các doanh nghiệp tư nhân, mặc dù hiệu quả hoạt động của cả hai nhóm được đánh giá khá tương đồng, thể hiện qua tỷ suất sinh lời trên vốn chủ sở hữu (ROE). Điều này tạo ra một sự chênh lệch đáng kể về mức lương và chế độ đãi ngộ giữa hai khu vực kinh tế. 

Nguyên nhân chính của sự khác biệt này xuất phát từ đặc thù cơ cấu quản lý tại các doanh nghiệp nhà nước, nơi Chủ tịch Hội đồng Quản trị (HĐQT) thường kiêm nhiệm vai trò điều hành. Điều này dẫn đến việc CEO trong các doanh nghiệp này không hoàn toàn độc lập trong chức năng lãnh đạo và điều hành doanh nghiệp, và thu nhập của họ vì thế cũng bị giới hạn hơn so với CEO tại các doanh nghiệp tư nhân, nơi họ thường có quyền tự chủ cao hơn.

Ngoài ra, báo cáo cũng chỉ ra rằng thu nhập của CEO tại các doanh nghiệp thuộc nhóm vốn hóa lớn vượt xa so với mặt bằng chung của thị trường. Trong năm 2023, thu nhập của các CEO ở nhóm này cao hơn khoảng 52% so với mức bình quân của toàn thị trường. 

Điều này là một sự phản ánh hợp lý khi hiệu quả hoạt động của các doanh nghiệp trong nhóm vốn hóa lớn thường tích cực hơn, nhờ vào quy mô lớn, khả năng tiếp cận vốn tốt hơn, và cơ hội phát triển rộng lớn hơn so với các doanh nghiệp thuộc nhóm vốn hóa vừa và nhỏ. Những doanh nghiệp này cũng thường có quy trình quản trị hiện đại và áp dụng các chiến lược kinh doanh linh hoạt hơn, tạo điều kiện cho việc gia tăng hiệu suất và hiệu quả kinh doanh.

Bức tranh đối lập nhìn từ thu nhập lãnh đạo

Trong năm 2023, một số ngành có tỷ lệ hoàn thành kế hoạch lợi nhuận sau thuế cao đã ghi nhận sự tăng trưởng mạnh về thu nhập bình quân của vị trí tổng giám đốc. Đáng chú ý, các ngành như dầu khí, dịch vụ tài chính (chủ yếu là công ty chứng khoán), và bảo hiểm đã có mức tăng thu nhập đáng kể. Những ngành này được hưởng lợi từ sự phục hồi của thị trường toàn cầu, giá năng lượng tăng cao, và sự phát triển mạnh mẽ của các dịch vụ tài chính trong bối cảnh nhu cầu đầu tư gia tăng.

Tuy nhiên, không phải tất cả các ngành đều có bức tranh tích cực trong năm 2023. Các ngành như bán lẻ và tài nguyên cơ bản, bao gồm thép và gỗ, đã phải đối mặt với nhiều thách thức do sức cầu tiêu dùng giảm sút. Điều này dẫn đến kết quả kinh doanh không đạt kỳ vọng, khiến thu nhập bình quân của vị trí tổng giám đốc trong những ngành này giảm so với năm 2022. 

Đặc biệt, lĩnh vực bán lẻ chịu ảnh hưởng nặng nề từ việc tiêu dùng chững lại, trong khi ngành tài nguyên cơ bản phải đối mặt với sự suy giảm trong nhu cầu toàn cầu, giá nguyên liệu thô biến động và các yếu tố về môi trường kinh doanh không ổn định. Những yếu tố này đã góp phần làm giảm lợi nhuận và thu nhập của các lãnh đạo doanh nghiệp trong các ngành này.

Về thu nhập của Chủ tịch Hội đồng Quản trị (HĐQT), mức bình quân trong năm 2023 đạt khoảng 1,7 tỷ đồng/người. Đáng chú ý, các ngành ngân hàng và dịch vụ tài chính (đặc biệt là các công ty chứng khoán) có thu nhập bình quân của Chủ tịch HĐQT cao nhất. Điều này chủ yếu xuất phát từ đặc thù của ngành, nơi mà các lãnh đạo không chỉ đảm nhận vai trò quản trị mà còn tham gia trực tiếp vào việc điều hành hoạt động kinh doanh.

Mối tương quan giữa thu nhập và hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp trở nên rõ rệt hơn khi xem xét theo quy mô vốn hóa. Các doanh nghiệp có vốn hóa lớn thường có thu nhập cho vị trí Chủ tịch HĐQT cao hơn, phù hợp với hiệu suất kinh doanh và khả năng sinh lời của họ. Cụ thể, những doanh nghiệp có tỷ suất sinh lời trên vốn chủ sở hữu (ROE) cao thường trả lương cao hơn cho lãnh đạo cấp cao, phản ánh sự đánh giá và khen thưởng đối với đóng góp của họ vào thành công của công ty.

Đối với nhóm doanh nghiệp có vốn Nhà nước chi phối (Nhà nước sở hữu từ 25% đến dưới 51% tổng vốn chủ sở hữu), mặc dù họ có ROE cao nhất, thu nhập bình quân của Chủ tịch HĐQT và CEO lại thấp hơn khoảng 16%-20% so với mức bình quân toàn thị trường. Điều này cho thấy sự khác biệt trong chính sách lương thưởng giữa khu vực doanh nghiệp Nhà nước và tư nhân. Các doanh nghiệp nhà nước thường tuân theo các quy định nghiêm ngặt về chế độ đãi ngộ, có thể hạn chế mức thu nhập của lãnh đạo so với thị trường chung.

Khi phân tích chi tiết theo quy mô vốn hóa, thu nhập bình quân của vị trí Chủ tịch HĐQT có sự tương quan mạnh mẽ với hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp. Những doanh nghiệp có ROE cao không chỉ đạt hiệu quả kinh doanh tốt mà còn có khả năng trả lương cao hơn cho lãnh đạo cấp cao. Điều này phản ánh một xu hướng tích cực, nơi mà sự đóng góp của lãnh đạo vào thành công của doanh nghiệp được ghi nhận và đền đáp xứng đáng.

Theo báo cáo của FiinGroup, trong ngành ngân hàng, thu nhập của Chủ tịch HĐQT có mối tương quan đáng kể với hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp. Cả thu nhập bình quân của vị trí này và hệ số ROE bình quân của ngành đều ở mức cao. Một phần lý do là nhiều Chủ tịch HĐQT trong các ngân hàng cũng đảm nhiệm vai trò điều hành trực tiếp. Sự kết hợp giữa quản trị và điều hành giúp họ có cái nhìn sâu sắc hơn về hoạt động của ngân hàng, từ đó đóng góp hiệu quả vào việc tăng trưởng và sinh lời, và do đó nhận được mức thu nhập cao tương xứng.

Ngược lại, các ngành như công nghệ thông tin và bán lẻ, mặc dù có hiệu quả hoạt động cao với ROE đáng kể, thu nhập bình quân của Chủ tịch HĐQT lại ở mức rất thấp. Điều này có thể do các yếu tố như cơ cấu quản trị khác biệt, chính sách lương thưởng chưa phản ánh đầy đủ hiệu quả kinh doanh, hoặc do các lãnh đạo trong ngành này không tham gia sâu vào việc điều hành hàng ngày. Ngoài ra, có thể các doanh nghiệp trong những ngành này chú trọng vào việc tái đầu tư lợi nhuận để mở rộng kinh doanh hơn là chi trả lương cao cho lãnh đạo.

Xét riêng trong năm 2023, thu nhập của vị trí Chủ tịch HĐQT chưa thực sự gắn liền với mục tiêu tăng trưởng giá trị công ty ở hầu hết các ngành. Một phần nguyên nhân là thu nhập của ban lãnh đạo thường được xác định dựa trên kết quả kinh doanh của năm trước đó, chưa phản ánh kịp thời hiệu quả và giá trị tạo ra trong năm hiện tại. 

Bên cạnh đó, theo thông lệ tại Việt Nam, việc tăng trưởng giá trị công ty vẫn chưa được coi là một chỉ tiêu KPI chính thức hoặc cơ sở để xác định chế độ lương thưởng cho các vị trí chủ chốt trong ban điều hành. Thay vào đó, các chỉ tiêu như doanh thu, lợi nhuận trước thuế, hoặc các mục tiêu ngắn hạn khác thường được ưu tiên.