Chuyên gia hàng không: Chọn nhà đầu tư nhà ga T3 phải xem xét tổng thể

Việc lựa chọn nhà đầu tư dự án nhà ga T3 Tân Sơn Nhất đang được dư luận đặc biệt quan tâm. Báo Giao thông đăng tải bài viết của chuyên gia hàng không Trịnh Như Long để cung cấp đến bạn đọc thông tin toàn diện hơn về dự án đặc biệt quan trọng này:

An toàn hàng không phải được coi trọng hàng đầu

Dự án xây dựng nhà ga T3, CHK quốc tế Tân Sơn Nhất có công suất 20 triệu khách/năm đang thu hút sự quan tâm lớn của các nhà đầu tư và công luận. Bản thân dự án được coi là một giải pháp then chốt để giảm tải cho các nhà ga T1, T2 và tăng năng lực cho Tân Sơn Nhất - điều mà cả Chính phủ, người dân đang hết sức mong chờ.

Ngoài ra, dự án nhà ga T3 hứa hẹn mang lại cơ hội kinh doanh rất lớn tại một cảng hàng không lớn nhất Việt Nam hiện nay. Việc lựa chọn nhà đầu tư cũng như thực hiện dự án này như thế nào, cần phải được xem xét một cách tổng thể, trong bối cảnh hoạt động tăng trưởng mạnh mẽ và không được gián đoạn của CHK quốc tế Tân Sơn Nhất.

Với hàng không, an toàn, an ninh phải được coi trọng hàng đầu và không được đánh đổi vì bất kỳ lý do gì. Điều này hoàn toàn đúng cả trên bình diện quốc tế. Vụ tai nạn đáng tiếc với dòng máy bay Boeing 737 MAX vừa qua là một ví dụ điển hình về việc cộng đồng hàng không dân dụng không thỏa hiệp với vấn đề an toàn, an ninh hàng không.

Hiện nay, tại CHK quốc tế Tân Sơn Nhất, ACV đang là tổ chức được cấp giấy chứng nhận nhà khai thác cảng hàng không, sân bay theo Luật Hàng không dân dụng Việt Nam. Bất kỳ quốc gia nào cũng giao trách nhiệm bảo đảm an toàn, an ninh cho máy bay hoạt động tại sân bay cho một nhà khai thác cảng hàng không, sân bay duy nhất nhằm kiểm soát, giám sát và xử lý trách nhiệm về an toàn bay, và an ninh hàng không.

Tổ chức hàng không dân dụng quốc tế (ICAO) có các quy định chi tiết và cụ thể về trách nhiệm bảo đảm an toàn, an ninh cho hoạt động bay của nhà khai thác sân bay. Dù ai là nhà đầu tư nhà ga T3, ACV cũng vẫn chịu trách nhiệm toàn diện với vấn đề an toàn bay, an ninh hàng không tại sân bay Tân Sơn Nhất.

Việc giao Chính phủ xem xét giao cho ACV đầu tư nhà ga T3, nếu có thể, cũng sẽ là giải pháp hợp lý nhằm tiếp tục duy trì trách nhiệm của ACV với tư cách là nhà khai thác cảng hàng không, sân bay bảo đảm an toàn, an ninh tại sân bay Tân Sơn Nhất và bảo đảm cho Tân Sơn Nhất được khai thác liên tục, an toàn ngay cả khi dự án được thực hiện.

T3 quá hấp dẫn nhà đầu tư vì khả năng sinh lời

Hiện nay, ACV là tổ chức được Nhà nước giao nhiệm vụ quản lý, khai thác và phát triển 21 cảng hàng không trên toàn quốc. Đây là một nhiệm vụ chính trị quan trọng. Ngoài việc phải bảo đảm kinh doanh thì mạng cảng hàng không dân dụng đang đóng vai trò hết sức to lớn và cấp thiết trong phát triển kinh tế, xã hội, an ninh, quốc phòng của toàn quốc nói chung và các địa phương có cảng hàng không nói riêng.

Nếu chỉ nhìn T3 như một dự án có khả năng sinh lời, chắc chắn nhiều nhà đầu tư sẵn sàng đầu tư và kinh doanh dự án này. Tuy nhiên, nếu nhìn tổng thể dự án T3 trong CHK quốc tế Tân Sơn Nhất và 20 cảng hàng không khác sẽ thấy các dự án ở các cảng hàng không địa phương, miền núi, hải đảo sẽ rất khó thu hút đầu tư.

Trong bối cảnh ngân sách Nhà nước đang hạn hẹp, chính ACV đã, đang và sẽ gánh vác trọng trách quản lý, khai thác và đầu tư cả mạng cảng hàng không này, đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế, xã hội và an ninh quốc phòng như nêu ở trên. Liệu ACV có sẵn sàng chỉ đầu tư các dự án không sinh lời, thậm chí thua lỗ tại 17 cảng hàng không còn lại, nếu các dự án sinh lời được các nhà đầu tư khác kinh doanh?

Nhà ga T3 hiện đang được quy hoạch tại vị trí thuộc diện tích 16,03ha đất do Bộ Quốc phòng quản lý. Tuy nhiên, ngay từ năm 2016 đến cuối 2018 ACV đã hoàn thành dự án đầu tư khu sân đỗ máy bay 19,7ha nằm trong kế hoạch tổng thể của Bộ GTVT tăng năng lực, công suất cho Tân Sơn Nhất như đã nói trên.

Muốn khai thác nhà ga T3 sẽ phải sử dụng sân đỗ 19,7ha này. Chi phí đầu tư sân đỗ (cũng như đường CHC và đường lăn) là rất lớn và không thể thu hồi vốn chỉ thông qua giá cất hạ cánh (thậm chí 2 tiếng đầu đỗ máy bay, ACV không được thu đồng nào). Liệu có nhà đầu tư nào sẵn sàng đầu tư tất cả các hạ tầng không sinh lời với hàng nghìn tỉ đồng như sân đỗ máy bay nêu trên để làm cơ sở cho một nhà đầu tư khác sử dụng các hạ tầng đó và kinh doanh sinh lời ở một dự án nằm giữa cơ sở hạ tầng của mình?

Rất nhiều hành khách đã đi qua các nhà ga quốc tế mới xây dựng bằng nguồn vốn xã hội hóa tại CHK quốc tế Đà Nẵng và Cam Ranh. Tuy nhiên, ít ai biết được công tác bảo đảm an ninh hàng không tại cả trong và ngoài hai nhà ga này đều đang do ACV đảm nhiệm.

Ủy ban an ninh hàng không quốc gia, Bộ GTVT đã nhìn thấy rất rõ những thách thức, mối nguy hiểm ngày càng tăng về an ninh hàng không, nên đã yêu cầu ACV phải bảo đảm công việc này mà không thể giao cho các nhà đầu tư đã đầu tư các nhà ga này. Ngay cả ở CHK quốc tế Vân Đồn - CHK tư nhân đầu tiên được xây dựng theo hình thức BOT của cả nước, công tác bảo đảm an ninh hàng không vẫn do ACV đảm nhiệm.

T3 rồi sẽ được Chính phủ sớm quyết định nhà đầu tư, tuy nhiên điều đã nhìn thấy và sẽ không thay đổi là ACV vẫn sẽ chịu trách nhiệm an ninh hàng không cho nhà ga này. Chính phủ sẽ cân nhắc yếu tố này khi quyết định nhà đầu tư cho T3.

Chúng ta đang rất mong chờ nhà ga quốc nội T3 sớm được khởi công, hoàn thành và đạt công suất thiết kế 20 triệu hành khách/năm. Tuy nhiên các hãng hàng không sẽ phải nhìn đến các thị trường mà T3 phục vụ, nó không chỉ là TP. Hồ Chí Minh, mà phải có kết nối với các cảng hàng không khác, với các địa phương khác.

Một số cảng hàng không rất có tiềm năng và sẵn sàng là thị trường của T3 như: Côn Đảo, Rạch Giá, Cà Mau, Nà Sản, Điện Biên… Việc ACV đầu tư, nâng cấp các cảng hàng không này (theo kế hoạch đã được Bộ GTVT phê duyệt) cũng chính là nhằm phục vụ lượng khách tiềm năng của T3. Giao dự án T3 cho ACV, tức là đã khuyến khích và thúc đẩy ACV đầu tư nâng cấp, mở rộng các cảng hàng không tiềm năng đó. Đó chính là yếu tố “bia kèm lạc” mà bất kỳ cơ quan quản lý nhà nước nào cũng phải tính tới nếu muốn giảm gánh nặng đầu tư công.

Không thể chậm trễ mở rộng Tân Sơn Nhất