Đại biểu Nguyễn Anh Trí: Cần kỷ luật cán bộ, công chức đùn đẩy, sợ trách nhiệm

Thực thi kỷ luật cán bộ đùn đẩy, sợ trách nhiệm

Ngày 25/5, Quốc hội thảo luận về báo cáo của đoàn giám sát về việc thực hiện Nghị quyết số 43/2022/QH15 ngày 11/01/2022 của Quốc hội về chính sách tài khóa, tiền tệ hỗ trợ Chương trình phục hồi, phát triển kinh tế - xã hội và các nghị quyết của Quốc hội về một số dự án quan trọng quốc gia đến hết năm 2023.

Phát biểu thảo luận, đại biểu Nguyễn Anh Trí (đoàn Hà Nội) lo ngại về tình trạng đùn đẩy, né tránh, sợ trách nhiệm của một bộ phận cán bộ, công chức. Thực trạng này đã trở thành một loại "dịch" lan rất nhanh trong đội ngũ người thực thi công vụ, trong mọi cấp, mọi ngành.

"Có người còn cho đó là đặc điểm nổi bật của cán bộ, công chức trong thời gian qua, thực sự đau và buồn", ông Trí nói.

Theo đại biểu Trí, các cấp Đảng, chính quyền cần coi đó là tình trạng tiêu cực; cần chỉ ra và thực thi kỷ luật ai né tránh, sợ trách nhiệm. Bên cạnh đó, cần khen thưởng kịp thời với các cán bộ , công chức dám làm, dám chịu trách nhiệm.

Đồng quan điểm, đại biểu Nguyễn Hữu Thông (đoàn Bình Thuận) cho rằng, tình trạng đùn đẩy, né tránh, sợ sai, sợ trách nhiệm của một bộ phận cán bộ, công chức là hiện tượng. 

Hiện tượng này xuất phát từ 2 nguyên nhân, đó là văn bản quy phạm pháp luật chồng chéo; nhiều quy định không khả thi và lạc hậu, tạo rủi ro cho người thực thi, cho doanh nghiệp và năng lực thực thi nhiệm vụ của cán bộ công chức còn hạn chế.

Thời gian qua, việc khắc phục tình trạng mâu thuẫn, chồng chéo của các quy định pháp luật, việc hủy bỏ những quy định không khả thi tuy có triển khai nhưng còn chậm. Việc bồi dưỡng cho đội ngũ công chức, viên chức chưa chú trọng nhiều vào học chuyên môn, nghiệp vụ.

Ông Thông nhìn nhận, chúng ta đã có nhiều văn bản của Đảng, Chính phủ về đánh giá cán bộ, công chức, viên chức. Và có Kết luận 14 của Trung ương, Nghị định 73 của Chính phủ về khuyến khích cán bộ dám làm, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung. 

Vì vậy, đại biểu đề nghị Quốc hội, Chính phủ có đánh giá một cách căn cơ, tìm đúng nguyên nhân và có giải pháp thật sự hiệu quả cho hiện tượng cán bộ, công chức né trách nhiệm, đùn đẩy. 

Cần khảo sát, đánh giá lại việc thực hiện Nghị định 73 từ khi ban hành cho đến nay có cơ quan, đơn vị, địa phương nào đã áp dụng thực hiện và đem lại hiệu quả, để từ đó nhân rộng.

Phù hợp với thực tế và không trái với quy định

Dẫn chứng một số ví dụ từ thực tế thực hiện Nghị quyết 43, đại biểu Hoàng Văn Cường (đoàn Hà Nội) cho rằng, dù dự án có phức tạp đến bao nhiêu, nếu có cơ chế đặc thù, được phép bỏ qua quy định không cần thiết, được làm theo phương thức phù hợp, thì khó mấy vẫn thực hiện được. 

Trong khi, nếu dự án có cần đến mấy nhưng cứ phải tuân thủ các quy định hiện hành thì chưa chắc thực hiện được.

Theo ông Cường, hiện có nhiều quy định không phù hợp thực tế, mọi người đều biết phải làm khác quy định thì mới có hiệu quả. Nhưng khi thi hành công vụ, cán bộ, công chức vẫn cứ phải tuân thủ quy định và thực thi những việc không phù hợp, thậm chí không dám làm, đùn đẩy trách nhiệm lên trên.

Đây cũng là nguyên nhân dẫn đến các địa phương chờ đợi xin cơ chế đặc thù để giải quyết. Thời gian qua, hầu như kỳ họp nào Quốc hội cũng xem xét thông qua nghị quyết về cơ chế, chính sách đặc thù. 

"Và thời gian tới, các địa phương, các ngành, lĩnh vực sẽ tiếp tục xin cơ chế, chính sách đặc thù", ông Cường nhìn nhận.

Vị đại biểu đoàn Hà Nội phân tích, các nghị quyết về cơ chế đặc thù chính là cho phép cơ quan thực thi được phép hành động khác so với quy định của pháp luật hiện hành, nên được coi như là "cởi trói", đã mang lại tác động tích cực.

Quy định của pháp luật luôn luôn có sự giao thoa, phù hợp với lĩnh vực này, địa phương này, thời điểm này nhưng có thể không phù hợp với địa phương, lĩnh vực khác và thời điểm khác.

Cùng một quy định nhưng với hoàn cảnh khác nhau, đối tượng khác nhau, người thực thi pháp luật phải biết vận dụng, xử lý khác nhau cho phù hợp với đối tượng, hoàn cảnh để mang lại hiệu quả tốt nhất.

Để khắc phục tình trạng cán bộ xơ cứng, sợ sai hiện nay, đồng thời khuyến khích cán bộ thực thi công vụ năng động, sáng tạo, ông Cường đề nghị Quốc hội có nghị quyết cho phép khi thực thi công vụ, được phép vận dụng quy định của pháp luật, hoặc lựa chọn các quy định của pháp luật phù hợp nhất, một cách linh hoạt, sáng tạo, phù hợp với đối tượng, điều kiện, hoàn cảnh thực tế.

Để thực hiện cơ chế này, trước khi thực hiện, cán bộ, công chức phải lập một kế hoạch hành động thực hiện, trong đó chỉ rõ lý do cần thiết vận dụng sáng tạo là gì, sát gì so với quy định hiện hành. 

Sau đó, báo cáo kế hoạch này với cơ quan có thẩm quyền về cách làm và cơ quan có thẩm quyền sẽ xem xét, phê duyệt kế hoạch cho phép cán bộ được thực hiện. 

Đồng thời, cơ quan đã phê duyệt phải kiểm tra, giám sát việc thực hiện kế hoạch của người đề xuất để phát hiện và điều chỉnh kịp thời.

"Việc phê duyệt phải dựa trên cơ sở tính khả thi, phù hợp với thực tế và không trái với quy định cấm của pháp luật. Còn nếu cứ yêu cầu "tuân thủ quy định pháp luật" như hiện nay thì tất cả cái năng động, sáng tạo sẽ không bao giờ được phép chấp nhận", đại biểu Cường nhấn mạnh.