Hàng loạt dự án điện tái tạo ở Bình Thuận xây dựng khi Thủ tướng chưa cho phép

Hàng loạt sai phạm trong phát triển điện mặt trời tại tỉnh Bình Thuận đã được Thanh tra Chính phủ chỉ ra tại thông báo kết luận thanh tra quản lý, đầu tư xây dựng các công trình điện theo Quy hoạch điện VII và Quy hoạch điện VII điều chỉnh.

Xây dựng trên khu vực dự trữ khoáng sản

Về đất đai xây dựng nhà máy, Thanh tra Chính phủ kết luận việc Bộ Tài nguyên và Môi trường có các văn bản hướng dẫn UBND tỉnh Bình Thuận xây dựng dự án Nhà máy Điện gió Đại Phong, Nhà máy Điện gió Hồng Phong 1 trên khu vực dự trữ khoáng sản quốc gia, thời gian dự trữ khoáng sản... là không có cơ sở.

Trên địa bàn tỉnh Bình Thuận có 13 dự án điện mặt trời và điện gió. Trong đó, Nhà máy Điện mặt trời Hồng Liêm 3 xây dựng trên đất hoạt động khoáng sản, nhà máy điện gió Hòa Thắng 1.2 xây dựng trên 40,57 ha rừng, đến thời điểm thanh tra chưa thực hiện xong việc chuyển đổi mục đích sử dụng rừng sang mục đích khác.

Theo giải trình của UBND tỉnh Bình Thuận, dự án Nhà máy Điện gió Hòa Thắng 1.2 đã được Thủ tướng chấp thuận chủ trương chuyển mục đích sử dụng rừng để thực hiện dự án. Công ty cổ phần Năng lượng Hòa Thắng đã nộp quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng tỉnh Bình Thuận số tiền 10,359 tỷ đồng theo phương án phê duyệt.

Ngoài ra, Thanh tra Chính phủ cũng điểm tên hàng loạt các dự án được Bộ Công thương, Bộ Tài nguyên & Môi trường, Bộ Xây dựng và UBND tỉnh Bình Thuận đề nghị địa điểm xây dựng trên đất khu vực dự trữ khoáng sản quốc gia không có cơ sở pháp luật, vi phạm quy định, gồm: Nhà máy Điện gió Hòa Thắng 1.2; Nhà máy Điện gió Thái Hòa, Nhà máy Điện gió Đại Phong, Nhà máy Điện gió Hồng Phong 1, Nhà máy ĐMT Hồng Phong 1A, Nhà máy ĐMT Hồng Phong 1B, Nhà máy ĐMT Hồng Phong 5.2, Nhà máy ĐMT Hàm Kiệm 1, Nhà máy ĐMT Mũi Né, Nhà máy ĐMT Hàm Kiệm, Nhà máy ĐMT Hồng Phong 4, Nhà máy điện gió Phú Lạc - Giai đoạn 2, Nhà máy Điện gió Phong Điền 1.

Cũng theo cơ quan thanh tra, việc chuyển đổi mục đích sử dụng đất tại Bình Thuận để xây dựng các dự án điện mặt trời cũng có nhiều vi phạm. Theo đó, việc UBND tỉnh Bình Thuận cho các doanh nghiệp gồm: Công ty CP Năng lượng Thiên Niên Kỷ, Công ty CP Đầu tư và Xây lắp điện số 8 Bình Thuận, Công ty CP năng lượng Hồng Phong 1, Công ty CP năng lượng Hồng Phong 2, Công ty CP Đức Thành Mũi Né, Công ty CP ĐMT Trường Thành - Bình Thuận, được thuê đất 50 năm với mục đích xây dựng công trình năng lượng là không có cơ sở pháp luật.

Bên cạnh đó, UBND tỉnh Bình Thuận còn phê duyệt và cho thuê đất vượt hạn mức theo quy định để các doanh nghiệp xây dựng dự án điện mặt trời trên địa bàn, một số doanh nghiệp chưa thực hiện nghĩa vụ tài chính về đất đai.

12/13 dự án vi phạm điều kiện khởi công

Thanh tra Chính phủ cũng điểm tên hàng loạt sai phạm trong khởi công thực hiện dự án. Cụ thể, Công ty cổ phần điện Mặt Trời đã khởi công Nhà máy ĐMT Phong Phú, đường dây điện trên diện tích 56,32ha trước khi được cơ quan nhà nước có thẩm quyền cho thuê đất, bàn giao đất. "Đây là hành vi chiếm dụng đất, vi phạm hành vi bị nghiêm cấm quy định tại Luật Đất đai 2013", kết luận nêu.

Còn Công ty Cổ phần Năng lượng Thiên Niên Kỷ đã khởi công xây dựng dự án Nhà máy ĐMT Hồng Phong 5.2 ngày 16/6/2020, vận hành thương mại ngày 24/12/2020 vi phạm quy định tại các quyết định cho thuê 55,47ha đất của UBND tỉnh Bình Thuận, không thực hiện đúng cam kết tại các văn bản xin thuê đất. Điều đáng nói, đến thời điểm thanh tra, dự án này vẫn chưa được Thủ tướng cho phép xây dựng trên đất quy hoạch dự trữ khoáng sản quốc gia tại tỉnh Bình Thuận.

Tương tự, Công ty Cổ phần Đức Thành Mũi Né (chủ đầu tư Nhà máy Điện mặt trời Mũi Né) và Công ty cổ phần Hà Đô Bình Thuận (chủ đầu tư Nhà máy Điện mặt trời Hồng Phong 4) cũng xây dựng nhà máy trên đất dự trữ khoáng sản quốc gia khi chưa được Thủ tướng cho phép triển khai.

Kết luận cũng chỉ ra Công ty TNHH Điện Mặt Trời Trường Lộc Bình Thuận, Công ty cổ phần Đầu tư Phát triển Đại Phong, Công ty cổ phần điện gió Hồng Phong 1, Công ty cổ phần Năng lượng Hồng Phong 1, Công ty cổ phần Năng lượng Hồng Phong 2, Công ty CP Năng lượng Hòa Thắng, Công ty CP điện Mặt Trời, Công ty CP Đầu tư và Xây lắp điện số 8 Bình Thuận thực hiện đầu tư xây dựng các nhà máy điện mặt trời, điện gió trên đất quy hoạch dự trữ khoáng sản quốc gia khi chưa có ý kiến cho phép của Thủ tướng, chưa được thuê đất.

Với những vi phạm trên, ngoài trách nhiệm của các chủ đầu tư dự án, trách nhiệm quản lý đất đai thuộc về UBND tỉnh Bình Thuận; UBND huyện nơi các dự án xây dựng.

Ngoài ra, cơ quan thanh tra phát hiện có 12/13 dự án tại Bình Thuận vi phạm điều kiện khởi công xây dựng công trình như thiết kế bản vẽ thi công chưa được phê duyệt; 2 dự án chưa có giấy phép xây dựng; 5 dự án mặt bằng thi công chưa được bàn giao.

Trong quá trình thi công đến ngày vận hành thương mại, hầu hết các chủ đầu tư đã khắc phục vi phạm. Tuy nhiên, các vi phạm trên ảnh hưởng đến tiến độ thi công dự án để nhà máy vận hành thương mại để được áp dụng cơ chế khuyến khích (giá FIT áp dụng trong 20 năm).

Thanh tra Chính phủ kiến nghị Thủ tướng chỉ đạo UBND tỉnh Bình Thuận chủ trì, chỉ đạo kiểm điểm, xử lý trách nhiệm theo quy định của pháp luật đối với các tổ chức, cá nhân có liên quan đến những khuyết điểm, vi phạm nêu trên; chỉ đạo Bộ Công thương, Bộ Tài nguyên và Môi trường kiểm điểm, xử lý trách nhiệm các tổ chức, cá nhân có liên quan.

Hiện nay, cơ quan thanh tra đã chuyển hồ sơ đến Bộ Công an điều tra vụ việc vi phạm quy định của pháp luật trong quản lý, sử dụng đất đai thực hiện đầu tư xây dựng các dự án điện mặt trời, điện gió trên đất quy hoạch dự trữ khoáng sản quốc gia, quy hoạch phân vùng thăm dò, khai thác, chế biến và sử dụng quặng titan tại tỉnh Bình Thuận.