Không còn đường lùi xóa lối đi tự mở

Sau hơn hai năm thực hiện Đề án của Thủ tướng, các đơn vị chỉ thực hiện được 418 điểm và còn tới 3.606 vị trí chưa được xóa bỏ. Nguy cơ chậm tiến độ là hiện hữu, khi đó, địa phương nào chậm sẽ phải chịu trách nhiệm trước Thủ tướng.

Tai nạn tăng, thiệt hại lớn

Ngày 10/10 vừa qua, trên địa phận tỉnh Khánh Hòa, tàu khách Thống nhất SE4 đang chạy hướng Sài Gòn - Hà Nội, đến lối đi tự mở Km 1300+350 khu gian Lương Sơn - Phong Thạnh thì đầu máy va ô tô tải bị kẹt trên đường sắt.

Cú va chạm khiến xe ô tô bị hư hỏng nặng, mắc vào thành toa xe khách số 3. May mắn, tài xế không bị thương, khoảng 200 hành khách trên tàu an toàn.

Không may mắn như tài xế ô tô tải ở Khánh Hòa, trước đó, ngày 4/5/2022, tại lối đi tự mở Km 299+625 khu gian Mỹ Lý - Quán Hành (Nghệ An), ô tô tải chở vật liệu xây dựng không quan sát, vượt ẩu qua đường sắt, bị tàu khách SE7 chạy hướng Hà Nội - Sài Gòn đâm phải. Hậu quả, hai người trên xe ô tô thương vong.

Đại diện Tổng công ty Đường sắt VN cho biết, thực trạng tàu đâm, va phương tiện tại các giao cắt đường bộ - đường sắt rất đáng báo động, nhất là tại các lối đi tự mở. Nhiều vụ tai nạn không chỉ thiệt hại về người, phương tiện đường bộ mà còn gây hậu quả nặng, trật bánh đầu máy, toa xe, phải cứu viện, gây ách tắc đường sắt nhiều giờ.

Điển hình như vụ tai nạn ngày 31/8/2022 tại lối đi tự mở Km 66+900 khu gian Bạch Hạc - Hướng Lại (Vĩnh Phúc). Tàu hàng H3204 va vào ô tô tải BKS 88C-081.65 vượt ẩu qua đường sắt. Hậu quả, làm trật bánh 2 trục đầu máy, tài xế ô tô bị thương.

Trong 9 tháng (tính từ 16/12/2021 - 15/9/2022) trên các tuyến đường sắt xảy ra tới 129 vụ tai nạn, tăng 11 vụ (9%), làm chết 57 người, giảm 2 người (3%), bị thương 73 người, tăng 14 người (24%). Trong đó, 55/129 vụ xảy ra tại lối đi tự mở, chiếm tỷ lệ đến 42,63%; xảy ra dọc 2 bên đường sắt 63/129 vụ, chiếm tỷ lệ từ 49%.

Thống kê từ năm 2015 đến tháng 9/2022, tai nạn xảy ra tại lối đi tự mở chiếm tỷ lệ từ 41 - 48% số vụ hàng năm; xảy ra dọc 2 bên đường sắt chiếm tỷ lệ từ 35 - 56%.

Cấp thiết làm hàng rào đường gom

Theo đại diện Cục Đường sắt VN, mạng lưới đường sắt quốc gia hiện có quá nhiều giao cắt đồng mức. Cùng đó, ý thức người tham gia giao thông còn rất thấp. Do đó, việc xóa bỏ lối đi tự mở là rất cấp thiết.

Từ năm 2020 Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 358 phê duyệt Đề án đảm bảo trật tự an toàn giao thông và xử lý dứt điểm lối đi tự mở qua đường sắt (Đề án 358).

Đề án đưa ra nhiều giải pháp, xác định rõ trách nhiệm của các chủ thể tham gia thực hiện đề án từ các bộ, ngành, địa phương... trong triển khai thực hiện và bố trí nguồn vốn, đồng thời xác định rõ lộ trình thực hiện.

Mục tiêu đến năm 2025 phải xóa bỏ hoàn toàn lối đi tự mở qua đường sắt, xử lý triệt để vi phạm; Giảm TNGT đường sắt từ 5 - 10% hàng năm, hạn chế thấp nhất TNGT đường sắt đặc biệt nghiêm trọng.

Theo Tổng công ty Đường sắt VN, qua hơn hai năm triển khai thực hiện đề án, tính đến ngày 30/9/2022, chỉ xóa bỏ được 418 lối đi tự mở. Hiện còn tới 3.606 vị trí. Xây dựng đường gom, hàng rào được 7,737/650,221km, đạt 1,19% kế hoạch; xây dựng 4/297 đường ngang, đạt 1,35%; xây dựng 1 hầm chui/149 hầm, đạt 0,67%.

“Kết quả trên rõ ràng rất chậm. Số lượng các lối đi tự mở chưa được xóa bỏ còn quá nhiều, đồng nghĩa nguy cơ cao xảy ra mất ATGT”, Tổng công ty Đường sắt VN nhận định.

Không hoàn thành phải chịu trách nhiệm trước Thủ tướng

Đại diện Cục Đường sắt VN cho biết, để thực hiện Đề án 358, Chính phủ giao nhiệm vụ cụ thể cho các bộ, ngành, địa phương.

Tính đến tháng 9/2022, một số địa phương đã chủ động đầu tư kinh phí rào đóng xóa bỏ các lối đi tự mở nguy hiểm, duy trì cảnh giới ATGT, hỗ trợ giải phóng mặt bằng cho các dự án xây dựng hệ thống đường gom, hàng rào.

Tuy nhiên, tính đến kỳ báo cáo giữa năm 2022 vẫn còn 4 địa phương chưa lập kế hoạch, lộ trình tổng thể để xóa bỏ lối đi tự mở gồm: Lạng Sơn, Bình Dương, Bắc Ninh, Lâm Đồng; 1 doanh nghiệp (Tập đoàn Công nghiệp than - Khoáng sản Việt Nam) chưa ban hành kế hoạch, lộ trình thực hiện.

Đại diện Cục Đường sắt VN cho biết, hầu hết địa phương đã có kế hoạch chi tiết để xóa lối đi tự mở trên địa bàn nhưng triển khai rất chậm. Nguyên nhân chủ yếu do chưa có kinh phí.

Theo Đề án 358, sẽ dùng nguồn vốn dành cho công tác ATGT của các địa phương hoặc vốn từ các dự án của Trung ương. Địa phương phải lập kế hoạch triển khai, trong đó nêu rõ vốn địa phương bao nhiêu, vốn trung ương bao nhiêu để báo cáo xin phân bổ, bố trí. Tuy nhiên, hiện Trung ương cũng chưa có nguồn bố trí cho địa phương.

Cùng đó, để làm đường gom xóa lối đi tự mở, công tác giải phóng mặt bằng vẫn rất khó khăn do yếu tố lịch sử để lại (nhiều nhà dân, công trình được cấp giấy quyền sử dụng đất nhưng lại phạm vào hành lang đường sắt...).

Một số địa phương có thực hiện xóa bỏ lối đi tự mở nhưng chủ yếu là đóng trực tiếp lối đi nên kinh phí không nhiều, trong khi giải pháp căn cơ là phải làm đường gom thì cần kinh phí rất lớn. Vì vậy, các địa phương hiện đang rất loay hoay.

Tuy nhiên, theo đại diện Cục Đường sắt VN, địa phương cần chủ động kinh phí từ ngân sách địa phương, huy động các nguồn lực để đẩy nhanh tiến độ, đáp ứng lộ trình, không nên chỉ trông chờ vào ngân sách Trung ương.

“Nghị định 65/2018 đã quy định rõ đến năm 2025 phải hoàn thành xóa bỏ hoàn toàn; quy định rõ trách nhiệm của UBND cấp tỉnh trong thực hiện nội dung này. Do đó, địa phương nào không hoàn thành, địa phương đó phải chịu trách nhiệm trước Thủ tướng”, đại diện Cục Đường sắt VN nêu.

Đường sắt lên tiếng vụ nhân viên “bao khách” trên tàu SE1