Quốc hội xem xét cơ chế giao địa phương làm cao tốc, quốc lộ

Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đã ký ban hành Nghị quyết số 38/2023/UBTVQH15 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về điều chỉnh Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2023.

Theo đó, bổ sung vào Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2023 để trình Quốc hội cho ý kiến và thông qua tại kỳ họp thứ 6 (tháng 10/2023) theo quy trình tại một kỳ họp dự thảo Nghị quyết của Quốc hội thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù về đầu tư xây dựng công trình giao thông đường bộ.

Phân công Chính phủ trình; Ủy ban Kinh tế của Quốc hội chủ trì thẩm tra; Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban khác của Quốc hội tham gia thẩm tra dự thảo Nghị quyết của Quốc hội thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù về đầu tư xây dựng công trình giao thông đường bộ.

Nghị quyết số 38/2023/UBTVQH15 được xây dựng để thí điểm áp dụng một số cơ chế, chính sách tháo gỡ vướng mắc quy định tại một số Luật liên quan tới đầu tư xây dựng công trình giao thông đường bộ.

Qua đó, góp phần đa dạng hóa, huy động tối đa các nguồn lực hợp pháp (Nhà nước, tư nhân, Trung ương, địa phương), tháo gỡ nút thắt trong đầu tư, tạo đột phá trong đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng, từng bước hoàn thiện mạng lưới giao thông đường bộ theo chủ trương của Đảng, Nhà nước.

Theo Tờ trình của Chính phủ, dự thảo Nghị quyết gồm 10 điều, quy định về phạm vi điều chỉnh (kèm theo danh mục dự án áp dụng); Đối tượng áp dụng; Tỷ lệ vốn Nhà nước tham gia dự án đầu tư theo phương thức đối tác công tư (dự án PPP); Thẩm quyền đầu tư dự án quốc lộ, cao tốc qua các địa phương.

Các dự án giao thông đường bộ qua nhiều địa phương; Cơ chế đặc thù trong khai thác mỏ khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường; Cơ chế đặc thù áp dụng đối với các dự án sử dụng nguồn tăng thu ngân sách Trung ương (NSTW) năm 2022; Tổ chức thực hiện; Điều khoản chuyển tiếp và hiệu lực thi hành.

Tờ trình của Chính phủ cũng nêu rõ, các cơ chế, chính sách trong dự thảo Nghị quyết sẽ được áp dụng cho danh mục các dự án giao thông đường bộ trình kèm theo Nghị quyết.

Dự thảo Nghị quyết được xây dựng gồm 5 nhóm chính sách. Trong đó, nhóm chính sách đề nghị Quốc hội cho phép áp dụng trong thời gian 5 năm gồm: Về tỷ lệ vốn Nhà nước trong dự án PPP, về việc giao thẩm quyền cho địa phương làm cơ quan chủ quản, sử dụng vốn ngân sách địa phương đầu tư các dự án quốc lộ, cao tốc đi qua các địa phương.

Về giao cho một địa phương làm cơ quan chủ quản thực hiện đầu tư các dự án giao thông đường bộ qua nhiều địa phương và sử dụng ngân sách của địa phương này hỗ trợ vốn cho địa phương khác; Về cơ chế đặc thù trong khai thác mỏ khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường.

Nhóm chính sách trình Quốc hội cho áp dụng một lần là cơ chế chính sách đặc thù áp dụng đối với các dự án sử dụng nguồn vốn tăng thu NSTW năm 2022, gồm bố trí nguồn tăng thu NSTW năm 2022 cho 6 dự án khởi công mới.

Bố trí nguồn tăng thu NSTW năm 2022 để điều chỉnh tăng tổng mức đầu tư cho 5 dự án trong Kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2025; Giao kế hoạch từ nguồn tăng thu NSTW năm 2022 cho 30 dự án và 1 nhiệm vụ và cho phép giải ngân trong 3 năm từ năm 2023-2025; Bố trí vốn tăng thu NSTW năm 2022 để thanh toán chi phí giải phóng mặt bằng phát sinh sau khi dự án đã quyết toán.

Hiện nay, theo quy định của Luật Giao thông đường bộ, Luật Xây dựng, hệ thống quốc lộ do Bộ GTVT chịu trách nhiệm tổ chức, quản lý, thực hiện đầu tư xây dựng.

Theo quy định Luật Ngân sách nhà nước, việc đầu tư, nâng cấp mở rộng tuyến đường quốc lộ thuộc nhiệm vụ chi của ngân sách Trung ương do Bộ GTVT quản lý, quyết định đầu tư và bố trí vốn thực hiện.

Đối với các tuyến đường cao tốc, việc quản lý đầu tư xây dựng thuộc thẩm quyền của Bộ GTVT theo quy định tại Nghị định số 11/2010/NĐ-CP ngày 24.2.2010 của Chính phủ.

Như vậy, các quy định của pháp luật nêu trên không cho phép địa phương là cơ quan chủ quản, sử dụng ngân sách địa phương để đầu tư các dự án đầu tư quốc lộ, cao tốc thuộc nhiệm vụ chi của ngân sách Trung ương.

Việc Quốc hội xem xét, ban hành nghị quyết nêu trên sẽ tháo gỡ được các vướng mắc hiện nay, trong bối cảnh nhiều địa phương có nguồn lực sẵn sàng chủ động đầu tư các tuyến cao tốc, quốc lộ trên địa bàn nhưng lại vướng quy định.