Đất nước hùng cường phải bắt đầu từ con người

Có thể hiểu câu này là: Quốc gia thịnh hay suy thì mọi người đều phải chịu trách nhiệm về điều đó.

Đã là người Việt Nam yêu nước, ai chẳng mong đất nước hùng cường. Nhưng, mong muốn là một chuyện, làm thế nào để đạt được lại là một chuyện khác.

Dựa trên nhiều căn cứ xác đáng, Đại hội XIII của Đảng đã đề ra chỉ tiêu để phấn đấu: Đến năm 2025, kỷ niệm 50 năm giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước, Việt Nam trở thành nước đang phát triển công nghiệp theo hướng hiện đại, vượt qua thu nhập trung bình thấp; đến năm 2030, kỷ niệm 100 năm thành lập Đảng, trở thành nước đang phát triển có công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao; đến năm 2045, kỷ niệm 100 năm thành lập nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, nay là nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam, trở thành nước phát triển, thu nhập cao theo định hướng xã hội chủ nghĩa

Thế nào là đất nước hùng cường?

Có lẽ đừng nên hiểu phát triển ở đây chỉ là tăng trưởng, thu nhập. GDP chỉ là một trong nhiều chỉ số đo cho sự phát triển. Có nước không quan tâm lắm đến GDP mà lại quan tâm đầu tiên đến “Chỉ số phát triển con người” (HDI). Làm gì thì làm, con người mới là mục tiêu cuối cùng: Con người có nhiều của cải, tiền bạc nhưng liệu có sung sướng, tự do, hạnh phúc không?

Bác Hồ từng nói không ít hơn ba lần: Nếu nước được độc lập mà dân không hưởng tự do, hạnh phúc, dân vẫn cứ bị đói, rét thì độc lập chẳng có nghĩa lý gì. Đó là lý do tại sao Chủ tịch Hồ Chí Minh được nhiều người ở trong và ngoài nước cho rằng, đây chính là người chủ xướng của học thuyết ba giải phóng: Giải phóng dân tộc - Giải phóng xã hội - Giải phóng con người.

Ba giải phóng này liên quan chặt chẽ với nhau, trong đó Giải phóng dân tộc là cái tiên quyết. Giải phóng dân tộc, Giải phóng xã hội rồi phải đi đến Giải phóng con người thì hai giải phóng trước đó mới là những giải phóng thực chất.

Giàu chưa phải là hùng cường. Có khi giàu chỉ là trọc phú.

Phải bắt đầu từ Con người

Đây chính là Nguyên khí/Nguyên thần của đất nước.

Đại hội XIII của Đảng nhấn mạnh tới việc xây dựng và phát huy giá trị văn hóa, sức mạnh con người Việt Nam. Vậy, muốn đất nước hùng cường, riêng về mặt xây dựng con người phải làm gì?

Hãy bắt đầu từ văn hóa. Phải xây dựng hệ giá trị quốc gia, hệ giá trị văn hóa và chuẩn mực con người gắn với giữ gìn, phát triển hệ giá trị gia đình Việt Nam thời kỳ mới. Phải xây dựng con người Việt Nam gắn kết chặt chẽ, hài hòa giữa giá trị truyền thống và giá trị hiện đại. Làm cho văn hóa, đặc biệt trong đó có đạo đức không bị suy thoái.

Có thể có người cho rằng, thời nay đâu phải đo chỉ số phát triển bằng đạo đức, mà phải chú trọng đến yếu tố pháp quyền. Đừng tách ra như thế. Bởi vì, trong xã hội hiện đại thì đạo đức và pháp quyền gắn chặt với nhau.

Trong đạo đức đã có pháp quyền và ngược lại. Thực hiện cho tốt pháp luật cũng tức là thực hành đạo đức. Hành đức cho thật tốt thì cũng tức là chấp pháp nghiêm rồi. Muốn có được giá trị văn hóa đó, không gì khác hơn là phải bắt đầu từ yếu tố con người.

Thứ hai, hãy đổi mới nhận thức. Nhận thức ở đây là nhận thức về sự phát triển. Phải thiết kế được ý tưởng, chủ trương, đường lối phát triển đúng. Hãy phòng và gột rửa tiêu cực ra khỏi xã hội một cách có hiệu quả. Rồi toàn dân làm việc cho ra làm việc và đây là trách nhiệm của tất cả mọi người.

Quan điểm không ai bị bỏ lại phía sau, hoặc nói như Chủ tịch Hồ Chí Minh “Ai cũng có cơm ăn, áo mặc, ai cũng được học hành” thì không chỉ là nói về sự thụ hưởng, mà còn nói về trách nhiệm nữa.

Chủ tịch Hồ Chí Minh nhiều lần đề cập đến quyền lực trong xã hội, trong đó có quyền lực Nhà nước, đều nhấn tới việc mọi người phải ghé vai gánh vác việc nước. Đất nước hùng cường là đây chứ chẳng phải riêng chỉ số GDP.

Để làm được điều này, mọi người đều phải có trách nhiệm. Nhưng, xét về thứ tự ưu tiên, phải bắt đầu từ con số 1, tức là từ tổ chức và cá nhân người lãnh đạo. Không bắt đầu từ con số 1 này thì hỏng cả quy trình.

Ai cũng biết bài Con voi: Con vỏi con voi/ Cái vòi đi trước/ Hai chân trước đi trước/Hai chân sau đi sau/ Còn cái đuôi đi sau rốt. Ấy thế, trong cuộc sống, người ta lại cứ cho cái đuôi đi trước, hai chân sau đi trước!

Thứ ba, dân chủ, dân chủ, dân chủ hơn nữa. Cương lĩnh của Đảng đã nêu, Hiến pháp năm 2013 của nước ta đã nêu, Đại hội XIII của Đảng cũng đã nhấn mạnh vấn đề này.

Hơn lúc nào hết, phải thực hiện thật tốt phương châm “Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân giám sát, dân thụ hưởng”. Dân chủ là điều quan trọng hàng đầu đem lại hùng cường cho đất nước, vì dân chủ là trực chỉ nhân tâm, là của con người, do con người và vì con người.

Dân chủ là sự tự do của con người, mà tự do phản ánh đúng bản chất nhất, chân chính nhất là sự nhận thức và hành động theo cái tất yếu. “Cái tất yếu” ở đây là quy luật khách quan của tự nhiên và của xã hội. Con người ngộ và hành phải theo đúng quy luật khách quan, phải “thuận thiên nhi hành”. Nếu thế thì làm việc gì cũng thành công. Còn ngược lại sẽ bị quy luật trừng phạt.

Dân chủ là tố chất hành xử văn hóa của con người trong một xã hội. Dân chủ còn phải là môi trường văn hóa, là toàn bộ thiết chế do chính cộng đồng lập nên. Thiết chế mà trúng và đúng thì dân chủ lên. Thiết chế mà chệch và sai thì dân chủ xuống và có khi bị triệt tiêu. Ở đây chính là nói tới xây dựng văn hóa chính trị, môi trường văn hóa chính trị của con người.

GS.TS Mạnh Quang Thắng - Giảng viên cao cấp Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh

Những kỷ niệm và tình cảm của Bác Hồ với ngành GTVT